پەندەکانی سلێمان 25

1 ئەمانەش هەر پەندی سلێمانن کە پیاوەکانی حەزقیای پاشای یەهودا نووسیویانەتەوە:

These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

2 شکۆمەندیی خودا لە شاردنەوەی بابەتدایە، شکۆمەندیی پاشایانیش لە لێکۆڵینەوەی بابەتدایە.

It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.

3 هەروەک ئاسمان بۆ بەرزییە و زەوی بۆ قووڵییە، دڵی پاشایانیش ناپشکنرێت.

As the heavens for height, and the earth for depth, so the heart of kings is unsearchable.

4 خڵت لە زیو داماڵە، ئەو کاتە دەتوانرێت کەرەستەی لێ دروستبکرێت.

Take away the dross from the silver, and there comes forth a vessel for the refiner.

5 بەدکار لەبەردەم پاشا داماڵە، بە ڕاستودروستی تەختەکەی دەچەسپێت.

Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.

6 لەبەردەم پاشا خۆت بەرز مەکەرەوە، لە شوێنی گەورە پیاوان ڕامەوەستە.

Put not thyself forward in the presence of the king, and stand not in the place of great men.

7 وا چاکترە پێت بگوترێت: «سەربکەوە بۆ ئێرە،» نەک لەلای میر تەریق بیتەوە. ئەوەی بە چاوی خۆت بینیت،

For it is better that it be said to thee, Come up here, than that thou should be put lower in the presence of the prince, whom thine eyes have seen.

8 خێرا مەیبە بۆ دادگا، چونکە لە کۆتاییەکەی چی دەکەیت ئەگەر دراوسێکەت شەرمەزاری کردیت؟

Go not forth hastily to strive. What will thou do in the end of it when thy neighbor has put thee to shame?

9 کە باسی کێشەکەت دەکەیت لەگەڵ دراوسێکەت، نهێنی خەڵکی دیکە مەدرکێنە،

Debate thy case with thy neighbor himself, and disclose not the secret of another,

10 نەوەک گوێگرێک شەرمەزارت بکات، جا ناوە زڕاوەکەت لێ نابێتەوە.

lest he who hears it revile thee, and thine infamy turn not away.

11 سێوێکی زێڕە و لە زیو گیراوە، ئەو قسەیەی لە کاتی خۆیدا دەکرێت.

A word fitly spoken is apples of gold in a network of silver.

12 وەک گوارەی زێڕە و خشڵی زێڕی بێگەردە، سەرزەنشتی دانا بۆ گوێی بیسەر.

An earring of gold, and an ornament of fine gold, is a wise reprover upon an obedient ear.

13 وەک ساردی بەفرە لە ڕۆژی دروێنەدا، نوێنەری دەستپاک بۆ ئەوانەی دەینێرن، دڵی گەورەکانی فێنک دەکاتەوە.

As the cold of snow in the time of harvest, is a faithful messenger to those who send him, for he refreshes the soul of his masters.

14 هەور و بای بێ بارانە، ئەوەی شانازی بە دیاری بکات و نەیبەخشێت.

Clouds and wind without rain, is he who boasts himself of his gifts falsely.

15 بە نەسرەوتن فەرمانڕەوا قایل دەکرێت، زمانی نەرمیش ئێسک دەشکێنێت.

By long-suffering a ruler is persuaded, and a soft tongue breaks the bone.

16 ئەگەر هەنگوینت دۆزییەوە بەگوێرەی پێویست بیخۆ، ئەگینا پڕ دەبیت و دەیڕشێنیتەوە.

Have thou found honey? Eat as much as is sufficient for thee, lest thou be filled with it, and vomit it.

17 بە کەمی پێت لە ماڵی دراوسێکەت دابنێ، ئەگینا لێت تێر دەبێت و ڕقی لێت دەبێتەوە.

Let thy foot be seldom in thy neighbor's house, lest he be weary of thee, and hate thee.

18 وەک کوتەک و شمشێر و تیری تیژە، ئەوەی شایەتی درۆ لەسەر دراوسێکەی بدات.

A man who bears false witness against his neighbor is a maul, and a sword, and a sharp arrow.

19 وەک ددانی کلۆر و قاچی لەجێ چووە، پشتبەستن بە ناپاک لە ڕۆژی تەنگانەدا.

Confidence in an unfaithful man in time of trouble is a broken tooth, and a foot out of joint.

20 وەک داکەندنی بەرگ لە ڕۆژی سەرمادا، یان سرکەیە بەسەر سۆدەدا، چڕینی گۆرانی بۆ دڵتەنگ.

As he who takes off a garment in cold weather, and vinegar upon soda, so is he who sings songs to a heavy heart.

21 ئەگەر دوژمنەکەت برسی بوو نانی دەرخوارد بدە، ئەگەر تینووی بوو ئاوی بدەرێ.

If thine enemy is hungry, give him bread to eat, and if he is thirsty, give him water to drink.

22 بەمە پشکۆ لەسەر سەری کەڵەکە دەکەیت، یەزدانیش پاداشتت دەداتەوە.

For thou will heap coals of fire upon his head, and Jehovah will reward thee.

23 بای باکوور باران دەهێنێت، زمانی پاشملەش ڕووی گرژ.

The north wind brings forth rain. So does a backbiting tongue, an angry countenance.

24 باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی.

It is better to dwell in the corner of the housetop, than with a contentious woman in a wide house.

25 وەک ئاوی ساردە بۆ گیانێکی شەکەت، هەواڵی خۆش لە وڵاتێکی دوور.

As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.

26 وەک کانییەکی لێڵ و بیرێکی بۆگەنە، ئەو کەسە ڕاستودروستەی لەبەردەم بەدکار کۆڵ دەدات.

A troubled fountain, and a corrupted spring, is a righteous man who gives way before the wicked.

27 زۆر خواردنی هەنگوین باش نییە، ڕێزدار نابێت ئەوەی داوای ڕێزلێنان بۆ خۆی دەکات.

It is not good to eat much honey, so for men to search out their own glory is grievous.

28 وەک شارێکی ڕووخاوی بێ شوورایە، ئەو پیاوەی بەسەر خۆیدا زاڵ نەبێت.

He whose spirit is without restraint is a city that is broken down and without walls.