پەندەکانی سلێمان 14

1 ژنی دانا ماڵی خۆی بنیاد دەنێت، گێلیش بە دەستی خۆی کاولی دەکات.

La femme sage bâtit sa maison, Et la femme insensée la renverse de ses propres mains.

2 ئەوەی ڕاستەڕێیەکەی خۆی بگرێت لەخواترسە، بەڵام ئەوەی ڕێگای خۆی خوار بکاتەوە سووکایەتی پێ دەکات.

Celui qui marche dans la droiture craint l’Éternel, Mais celui qui prend des voies tortueuses le méprise.

3 گێل بە قسەکانی خۆی تووشی گۆچانی سزادان دەبێت، بەڵام دانایان لێوەکانیان دەیانپارێزن.

Dans la bouche de l’insensé est une verge pour son orgueil, Mais les lèvres des sages les gardent.

4 کە مانگا نەبێت ئاخوڕ بەتاڵە، دروێنەی زۆریش بە هێزی گایە.

S’il n’y a pas de bœufs, la crèche est vide; C’est à la vigueur des bœufs qu’on doit l’abondance des revenus.

5 شایەتی دەستپاک درۆ ناکات، بەڵام شایەتی درۆزن درۆ بڵاو دەکاتەوە.

Un témoin fidèle ne ment pas, Mais un faux témoin dit des mensonges.

6 گاڵتەجاڕ داوای دانایی دەکات و نایدۆزێتەوە، بەڵام زانیاری بۆ تێگەیشتوو ئاسانە.

Le moqueur cherche la sagesse et ne la trouve pas, Mais pour l’homme intelligent la science est chose facile.

7 لەبەردەم کەسی گێل دووربکەوە، چونکە لە لێوەکانی زانیاری نابیستیت.

Éloigne-toi de l’insensé; Ce n’est pas sur ses lèvres que tu aperçois la science.

8 دانایی ژیر تێگەیشتنی ڕێگای خۆیەتی، بەڵام گێلایەتی گێلەکان فریودانە.

La sagesse de l’homme prudent, c’est l’intelligence de sa voie; La folie des insensés, c’est la tromperie.

9 گێلەکان گاڵتە بە تاوان دەکەن، بەڵام لەنێو سەرڕاستان ڕەزامەندی خودا دەدۆزرێتەوە.

Les insensés se font un jeu du péché, Mais parmi les hommes droits se trouve la bienveillance.

10 هەر دڵێک تاڵیێتی گیانی خۆی دەزانێت، کەسیش لە خۆشییەکەیدا بەشداری ناکات.

Le cœur connaît ses propres chagrins, Et un étranger ne saurait partager sa joie.

11 ماڵی بەدکارەکان کاول دەبێت، بەڵام ڕەشماڵی سەرڕاستان گەشە دەکات.

La maison des méchants sera détruite, Mais la tente des hommes droits fleurira.

12 ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

Telle voie paraît droite à un homme, Mais son issue, c’est la voie de la mort.

13 بگرە لە پێکەنینیشدا دڵ تەنگ دەبێت، لەوانەیە کۆتایی خۆشیش خەم بێت.

Au milieu même du rire le cœur peut être affligé, Et la joie peut finir par la détresse.

14 کەسی ڕاڕا لە ڕێگای خۆی تێر دەبێت، پیاوچاکیش لەوەی کە هەیەتی.

Celui dont le cœur s’égare se rassasie de ses voies, Et l’homme de bien se rassasie de ce qui est en lui.

15 ساویلکە بە هەموو قسەیەک بڕوا دەکات، بەڵام ژیر دەڕوانێتە هەنگاوەکانی خۆی.

L’homme simple croit tout ce qu’on dit, Mais l’homme prudent est attentif à ses pas.

16 کەسی دانا لە خودا دەترسێت و لە خراپە لادەدات، بەڵام گێل سەرگەرمە و پشت ئەستوورە.

Le sage a de la retenue et se détourne du mal, Mais l’insensé est arrogant et plein de sécurité.

17 کەسی هەڵەشە ڕەفتاری گێلانە دەکات، پیاوی تەڵەکەبازیش مایەی ڕقە.

Celui qui est prompt à la colère fait des sottises, Et l’homme plein de malice s’attire la haine.

18 ساویلکەکان میراتگری گێلایەتین، بەڵام ژیرەکان سەریان بە زانیاری دەڕازێنرێتەوە.

Les simples ont en partage la folie, Et les hommes prudents se font de la science une couronne.

19 بەدکاران لەبەردەم پیاوچاکان دەچەمێنەوە، خراپەکارانیش لە بەردەرگای کەسی ڕاستودروست.

Les mauvais s’inclinent devant les bons, Et les méchants aux portes du juste.

20 هەژار تەنانەت دراوسێکەشی ڕقی لێی دەبێتەوە، بەڵام دەوڵەمەند دۆستی زۆرە.

Le pauvre est odieux même à son ami, Mais les amis du riche sont nombreux.

21 ئەوەی سووکایەتی بە دراوسێکەی بکات گوناه دەکات، بەڵام خۆزگە دەخوازرێ بەوەی لەگەڵ هەژاران میهرەبانە.

Celui qui méprise son prochain commet un péché, Mais heureux celui qui a pitié des misérables!

22 ئایا وێڵ نابن ئەوانەی پیلانی خراپە دادەڕێژن؟ بەڵام خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لەگەڵ ئەوانەیە کە پلانی چاکە دادەڕێژن.

Ceux qui méditent le mal ne s’égarent-ils pas? Mais ceux qui méditent le bien agissent avec bonté et fidélité.

23 لە هەموو ماندووبوونێک سوود هەیە، بەڵام تەنها قسەی لێوان بێت بەرەو نەبوونییە.

Tout travail procure l’abondance, Mais les paroles en l’air ne mènent qu’à la disette.

24 دەوڵەمەندی تاجی دانایانە، بەڵام گێلایەتی نادانایان دەڕازێنێتەوە.

La richesse est une couronne pour les sages; La folie des insensés est toujours de la folie.

25 شایەتی ڕاستگۆ دەربازکەری خەڵکە، بەڵام ئەوەی درۆ بڵاو دەکاتەوە تەفرەدەرە.

Le témoin véridique délivre des âmes, Mais le trompeur dit des mensonges.

26 ئەوەی لە یەزدان بترسێت دڵنیاییەکی بەهێزی هەیە، بۆ کوڕەکانیشی دەبێتە پەناگا.

Celui qui craint l’Éternel possède un appui ferme, Et ses enfants ont un refuge auprès de lui.

27 لەخواترسی کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن.

La crainte de l’Éternel est une source de vie, Pour détourner des pièges de la mort.

28 زۆری گەل شکۆمەندییە بۆ پاشا، بەڵام نەمانی گەل شکستی میرە.

Quand le peuple est nombreux, c’est la gloire d’un roi; Quand le peuple manque, c’est la ruine du prince.

29 ئەوەی درەنگ تووڕە بێت باش تێدەگات، بەڵام ئەوەی هەڵەشە بێت گێلایەتی دەردەخات.

Celui qui est lent à la colère a une grande intelligence, Mais celui qui est prompt à s’emporter proclame sa folie.

30 دڵی ئارام ژیان بە جەستە دەبەخشێت، بەڵام ئیرەیی ئێسک کلۆر دەکات.

Un cœur calme est la vie du corps, Mais l’envie est la carie des os.

31 ئەوەی ستەم لە هەژار بکات سووکایەتی بە دروستکەرەکەی دەکات، بەڵام ئەوەی لەگەڵ نەدار میهرەبانە ڕێز لە خودا دەگرێت.

Opprimer le pauvre, c’est outrager celui qui l’a fait; Mais avoir pitié de l’indigent, c’est l’honorer.

32 خراپەکار بە خراپەکانی خۆی دەکەوێنرێت، بەڵام کەسی ڕاستودروست لە مردنیشی پەناگای هەیە.

Le méchant est renversé par sa méchanceté, Mais le juste trouve un refuge même en sa mort.

33 دانایی لەناو دڵی کەسی تێگەیشتوو دەحەسێتەوە، هەروەها گێلەکان تەنانەت ناواخنیشیان دەزانرێت.

Dans un cœur intelligent repose la sagesse, Mais au milieu des insensés elle se montre à découvert.

34 ڕاستودروستی نەتەوە بەرز دەکاتەوە، بەڵام گوناه شەرمەزاری گەلانە.

La justice élève une nation, Mais le péché est la honte des peuples.

35 ڕەزامەندی پاشا بۆ خزمەتکاری وریایە، بەڵام تووڕەبوونی لە خزمەتکاری شەرمەزارە.

La faveur du roi est pour le serviteur prudent, Et sa colère pour celui qui fait honte.