Sentencoj 8

1 Ĉu ne vokas la saĝo? Kaj ĉu la prudento ne aŭdigas sian voĉon?

It is as if wisdom, with great understanding [of many things], is calling [PRS] out [to people].

2 Ĝi staras sur la pinto de altaĵoj, Apud la vojo, ĉe la vojkruĉiĝoj.

Wisdom stands on hilltops and at crossroads.

3 Apud la pordegoj, ĉe la eniro en la urbon, Ĉe la eniro tra la pordoj, ĝi kantas:

[Wisdom also stands] at the city gates and shouts loudly,

4 Al vi, ho viroj, mi vokas; Kaj mia voĉo sin turnas al la homoj:

“I am calling to everyone! I am shouting loudly to all people!

5 Komprenu, naivuloj, la prudenton, Kaj sensprituloj prenu en la koron.

You people who do not know how to do things that are smart to do, get sound judgment; you foolish people, get good understanding!

6 Aŭskultu, ĉar mi parolos gravaĵon, Kaj ĝustaĵo eliros el mia buŝo.

Listen to me, because I have some excellent/important things to say. What I say is what is fair/right.

7 Ĉar mia lango parolos veron, Kaj malpiaĵon abomenas miaj lipoj.

I speak what is true; I detest speaking [MTY] what is false/deceptive.

8 Justaj estas ĉiuj paroloj de mia buŝo; Ili ne enhavas falson kaj malicon.

Everything that I say is honest; there is nothing that I say that deceives [people].

9 Ĉiuj ili estas ĝustaj por tiu, kiu ilin komprenas, Kaj justaj por tiuj, kiuj akiris scion.

My words are clear to those who have good sense; those who are wise know that what I say is right.

10 Prenu mian instruon, kaj ne arĝenton; Kaj la scion ŝatu pli, ol plej puran oron.

[If someone offers you the kind of teaching I give] or offers you silver, choose my teaching. [If he offers to show you how to be wise] or offers you gold, choose to know how to be wise,

11 Ĉar saĝo estas pli bona ol multekostaj ŝtonoj; Kaj nenio, kion oni povas deziri, povas esti egala al ĝi.

because wisdom is more valuable than jewels. Nothing that you desire [is as valuable] as being wise.

12 Mi, saĝo, loĝas kun la prudento, Kaj mi trovas prudentajn konsilojn.

I, wisdom, and understanding of what is smart to do, cannot be separated. We are like two people who live in the same house. I know how to be wise and how to make smart decisions.

13 Timo antaŭ la Eternulo malamas malbonon, Fieron, malhumilon, kaj malbonan vojon; Malsinceran buŝon mi malamas.

[All the people] who revere Yahweh hate evil. I, wisdom, hate [people who are] proud and [people] who think they are more important [than others]. I hate [people who] behave in an evil way and those who say things to deceive [others].

14 De mi venas konsilo kaj bonaranĝo; Mi estas prudento; al mi apartenas forto.

I give [people] good advice and I enable them to do things that are wise. I understand how things really are, and I am strong.

15 Per mi reĝas la reĝoj, Kaj la estroj donas leĝojn de justeco.

When kings are wise, they rule [well]; and when rulers are wise, they make laws that are just/fair.

16 Per mi regas la princoj Kaj la potenculoj kaj ĉiuj juĝantoj sur la tero.

Rulers govern their people with the help of me, wisdom, and those who have authority decide things fairly/just with my help.

17 Mi amas miajn amantojn; Kaj miaj serĉantoj min trovos.

I, [wisdom], love [all] those who love me, and [all] those who truly seek me [will] find me.

18 Riĉo kaj gloro estas ĉe mi, Daŭra havo kaj justo.

I enable [people] to become rich and to be honored; [I enable them to have] wealth that will last and to be successful.

19 Mia frukto estas pli bona ol oro kaj ol plej pura oro; Kaj la rikolto de mi estas pli bona ol elektita arĝento.

What I can give people is more valuable than fine/pure gold and the best silver.

20 Laŭ la vojo de vero mi iras, Laŭ la vojstreko de la justo;

I always do what is righteous and just/fair.

21 Por heredigi al miaj amantoj esencan bonon, Kaj plenigi iliajn trezorejojn.

I give wealth to those who love me; I fill their houses with valuable things.

22 La Eternulo min formis en la komenco de Sia vojo, Antaŭ Siaj kreitaĵoj, tre antikve.

Yahweh created me, [wisdom], when he began [to create the world]; he created me [to do my work] before he created anything else.

23 Antaŭ eterno mi estis firme fondita, en la komenco, Antaŭ la kreo de la tero.

He appointed me long ago, before he created the earth.

24 Kiam ankoraŭ ne ekzistis la abismoj, mi estis jam naskita, Kiam ankoraŭ ne ekzistis fontoj, ŝprucigantaj akvon.

I was born before the oceans were [created], when there were no springs from which water flowed.

25 Antaŭ ol la montoj estis starigitaj, Antaŭ la altaĵoj mi estis kreita;

I was born before the hills and mountains were formed;

26 Kiam la tero ankoraŭ ne estis farita, nek la kampoj, Nek la komencaj polveroj de la mondo.

[I, wisdom], was born before Yahweh made the earth, before he made the fields and the soil on the earth.

27 Dum Li firmigis la ĉielojn, mi jam estis tie; Dum Li desegnis limojn sur la supraĵo de la abismo,

I was there when Yahweh put the sky in place, when he marked the place [in the distance] where the sky and the oceans [seem to] come together.

28 Dum Li fortikigis la nubojn supre, Dum Li firmigis la fontojn de la abismo,

I was there when Yahweh put the clouds above [the earth] and when he caused the water that is inside the earth to be secure.

29 Dum Li donis Sian leĝon al la maro, Por ke la akvoj ne transpaŝu siajn bordojn, Kaj dum Li difinis la fundamentojn de la tero:

I was there when he fixed a boundary for the seas, so that the water in the seas would not go past those boundaries, and when he put down the foundations which support the earth.

30 Tiam mi estis ĉe Li kiel konstruanto; Mi estis la ĝojo de ĉiuj tagoj, Ludante antaŭ Li ĉiutempe.

I was at the side of Yahweh, the master worker (OR, as though I was his child). I caused him to be happy every day, and I was always rejoicing when I was with him.

31 Mi ludas sur Lia mondo-tero; Kaj mia ĝojo estas inter la homidoj.

I was delighted with the world that he created; I was happy with the people whom he created, too.

32 Kaj nun, infanoj, aŭskultu min; Kaj feliĉaj estos tiuj, kiuj iras laŭ miaj vojoj.

So, [you people who are like] my sons, listen to me. [I am] pleased with [all] those who obey my teachings.

33 Aŭskultu instruon kaj saĝiĝu, Kaj ne forĵetu ĝin.

Listen [carefully] to what I teach you and become wise. Do not reject my teaching!

34 Feliĉa estas la homo, kiu min aŭskultas, Kiu maldormas ĉiutage ĉe miaj pordoj, Kiu staras garde ĉe la fostoj de miaj pordegoj.

[I am] pleased with those who listen to me, those who are outside my house every day, waiting [for me to come out].

35 Ĉar kiu min trovis, tiu trovis vivon, Kaj akiros favoron de la Eternulo.

Those who find me will have [a long] life, and Yahweh [will] be pleased with them.

36 Sed kiu maltrafas min, tiu difektas sian animon; Ĉiuj, kiuj min malamas, amas la morton.

But those who stray away from me [just] harm themselves. All those who hate me, [it is as though] [IRO] they are loving death.”