Johano 6
1 Poste Jesuo foriris trans la maron de Galileo, tio estas de Tiberias.
After this, Jesus crossed the Sea of Galilee – otherwise called the Lake of Tiberias.
2 Kaj granda homamaso lin sekvis, ĉar ili vidis la signojn, kiujn li faris por la malsanuloj.
A great crowd of people, however, followed him, because they saw the signs of his mission in his work among those who were sick.
3 Kaj Jesuo supreniris sur la monton, kaj tie li sidis kun siaj disĉiploj.
Jesus went up the hill, and sat down there with his disciples.
4 Kaj la Pasko, la festo de la Judoj, estis proksima.
It was near the time of the Jewish Festival of the Passover.
5 Jesuo do, levinte siajn okulojn, kaj ekvidinte, ke granda homamaso venas al li, diris al Filipo: De kie ni aĉetu panojn, por ke ĉi tiuj manĝu?
Looking up, and noticing that a great crowd was coming towards him, Jesus said to Philip, “Where are we to buy bread for these people to eat?”
6 Tion li diris, por provi lin; ĉar li mem sciis, kion li faros.
He said this to test him, for he himself knew what he meant to do.
7 Filipo respondis al li: Panoj por ducent denaroj ne sufiĉus por ili, por ke ĉiu iometon ricevu.
“Even if we spent a years’ wages on bread,” answered Philip, “it would not be enough for each of them to have a little.”
8 Unu el liaj disĉiploj, Andreo, frato de Simon Petro, diris al li:
“There is a boy here,” said Andrew, another of his disciples, Simon Peter’s brother,
9 Ĉi tie estas knabo, kiu havas kvin hordeajn panojn kaj du malgrandajn fiŝojn; sed kio estas tio por tiom da homoj?
“Who has five barley loaves and two fish; but what is that for so many?”
10 Jesuo diris: Sidigu la homojn. Kaj estis tie multe da herbo. La viroj do sidiĝis, nombre ĉirkaŭ kvin mil.
“Make the people sit down,” said Jesus. It was a grassy spot; so the people, who numbered about five thousand, sat down,
11 Kaj Jesuo prenis la panojn, kaj doninte dankon, disdonis al la sidiĝintoj; kaj tiel same el la fiŝoj tiom, kiom oni deziris.
and then Jesus took the loaves, and, after saying the thanksgiving, distributed them to those who were sitting down; and the same with the fish, giving the people as much as they wanted.
12 Kaj kiam ili satiĝis, li diris al siaj disĉiploj: Kolektu la postrestantajn fragmentojn, por ke nenio perdiĝu.
When they were satisfied, Jesus said to his disciples, “Collect the broken pieces that are left, so that nothing may be wasted.”
13 Ili do kolektis ilin, kaj plenigis dek du korbojn per la fragmentoj de la kvin hordeaj panoj, kiuj postrestis al la manĝintoj.
The disciples did so, and filled twelve baskets with the pieces of the five barley loaves, which were left after all had eaten.
14 Kiam do la homoj vidis la signon, kiun Jesuo faris, ili diris: Ĉi tiu estas vere la profeto, kiu devis veni en la mondon.
When the people saw the signs which Jesus gave, they said, “This is certainly the prophet who was to come into the world.”
15 Tial Jesuo, eksciante, ke oni celas veni kaj kapti lin, por fari lin reĝo, denove fortiris sin sola al la monto.
But Jesus, having discovered that they were intending to come and carry him off to make him king, went again up the hill, quite alone.
16 Kaj kiam vesperiĝis, liaj disĉiploj malsupreniris al la maro;
When evening fell, his disciples went down to the sea,
17 kaj enŝipiĝinte, ili veturis trans la maron al Kapernaum. Kaj jam estis mallume, kaj Jesuo ankoraŭ ne venis al ili.
and, getting into a boat, began to cross to Capernaum. By this time darkness had set in, and Jesus had not yet come back to them;
18 Kaj la maro malsereniĝis de forta vento, kiu blovis.
the sea, too, was getting rough, for a strong wind was blowing.
19 Kiam do ili remis proksimume dudek kvin ĝis tridek stadiojn, ili ekvidis Jesuon iranta sur la akvo, kaj proksimiĝanta al la ŝipo; kaj ili timis.
When they had rowed three or four miles, they caught sight of him walking on the water and approaching the boat, and they were frightened.
20 Sed li diris al ili: Ĝi estas mi; ne timu.
But Jesus said to them, “It is I; do not be afraid!”
21 Tiam ili volonte ricevis lin en la ŝipon, kaj tuj la ŝipo albordiĝis tien, kien ili veturis.
And after this they were glad to take him into the boat; and the boat at once arrived off the shore, for which they had been making.
22 La sekvantan tagon, kiam la homamaso, kiu restis trans la maro, vidis, ke nenia ŝipeto estas tie krom unu, kaj ke Jesuo ne eniris kun la disĉiploj en la ŝipon, sed la disĉiploj solaj veturis
The people who remained on the other side of the sea had seen that only one boat had been there, and that Jesus had not gone into it with his disciples, but that they had left without him.
23 (venis tamen ŝipetoj el Tiberias proksime al la loko, kie oni manĝis la panon, post kiam la Sinjoro donis dankon) —
Some boats, however, had come from Tiberias, from near the spot where they had eaten the bread after the Master had said the thanksgiving.
24 kiam do la homamaso vidis, ke Jesuo ne estas tie, nek liaj disĉiploj, ili ankaŭ eniris la ŝipetojn kaj veturis al Kapernaum, serĉante Jesuon.
So, on the next day, when the people saw that Jesus was not there, or his disciples either, they themselves got into the boats, and went to Capernaum to look for him.
25 Kaj trovinte lin trans la maro, ili diris al li: Rabeno, kiam vi venis ĉi tien?
And, when they found him on the other side of the sea, they said, “When did you get here, Rabbi?”
26 Jesuo respondis al ili kaj diris: Vere, vere, mi diras al vi: Vi min serĉas, ne ĉar vi vidis signojn, sed ĉar vi manĝis el la panoj kaj satiĝis.
“In truth I tell you,” answered Jesus, “it is not because of the signs which you saw that you are looking for me, but because you had the bread to eat and were satisfied.
27 Laboru ne por la pereema nutraĵo, sed por la nutraĵo, kiu restas ĝis eterna vivo, kiun la Filo de homo donos al vi; ĉar lin Dio, la Patro, sigelis. (aiōnios g166)
Work, not for the food that perishes, but for the food that lasts for eternal life, which the Son of Man will give you; for on him the Father – God himself – has set the seal of his approval.” (aiōnios g166)
28 Ili do diris al li: Kiel ni agu, por ke ni faru la farojn de Dio?
“How,” they asked, “are we to do the work that God wants us to do?”
29 Jesuo respondis kaj diris al ili: Jen la faro de Dio: kredi al tiu, kiun Li sendis.
“The work that God wants you to do,” answered Jesus, “is to believe in him whom God sent as his messenger.”
30 Ili do diris al li: Kian signon vi montras, por ke ni vidu kaj kredu al vi? kion vi faras?
“What sign, then,” they asked, “are you giving, which we may see, and so believe you? What is the work that you are doing?
31 Niaj patroj manĝis la manaon en la dezerto, kiel estas skribite: Li donis al ili ĉielan panon por manĝi.
Our ancestors had the manna to eat in the desert; as scripture says – ‘He gave them bread from heaven to eat.’”
32 Jesuo do diris al ili: Vere, vere, mi diras al vi: Ne Moseo donis al vi tiun ĉielan panon; sed mia Patro donas al vi la veran ĉielan panon.
“In truth I tell you,” replied Jesus, “Moses did not give you the bread from heaven, but my Father does give you the true bread from heaven;
33 Ĉar la pano de Dio estas tiu, kiu malsupreniras de la ĉielo kaj donas vivon al la mondo.
for the bread that God gives is that which comes down from heaven, and gives life to the world.”
34 Ili do diris al li: Sinjoro, ĉiam donu al ni tiun panon.
“Master,” they exclaimed, “give us that bread always!”
35 Jesuo diris al ili: Mi estas la pano de vivo; kiu venas al mi, tiu neniam malsatos, kaj kiu kredas al mi, tiu neniam soifos.
“I am the life-giving bread,” Jesus said to them, “whoever comes to me will never be hungry, and whoever believes in me will never thirst again.
36 Sed mi diris al vi, ke vi min vidis, kaj tamen vi ne kredas.
But, as I have said already, you have seen me, and yet you do not believe in me.
37 Ĉio, kion la Patro donas al mi, venos al mi; kaj tiun, kiu venas al mi, mi ja ne elĵetos.
All those whom the Father gives me will come to me; and no one who comes to me will I ever turn away.
38 Ĉar mi malsupreniris de la ĉielo, por plenumi ne mian volon, sed la volon de Tiu, kiu min sendis.
For I have come down from heaven, to do, not my own will, but the will of him who sent me;
39 Kaj estas la volo de Tiu, kiu min sendis, ke el ĉio, kion Li donis al mi, mi ne perdu ion, sed relevu ĝin en la lasta tago.
and his will is this – that I should not lose one of all those whom he has given me, but should raise them up at the Last day.
40 Ĉar estas la volo de mia Patro, ke ĉiu, kiu vidas la Filon kaj kredas al li, havu eternan vivon; kaj mi levos tiun en la lasta tago. (aiōnios g166)
For it is the will of my Father that everyone who sees the Son, and believes in him, should have immortal life; and I myself will raise him up at the Last day.” (aiōnios g166)
41 La Judoj do murmuris pri li, ĉar li diris: Mi estas la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo.
The people began murmuring against Jesus for saying – ‘I am the bread which came down from heaven.’
42 Kaj ili diris: Ĉu ĉi tiu ne estas Jesuo, filo de Jozef, kies patron kaj patrinon ni konas? kiel do li diras: Mi malsupreniris de la ĉielo?
“Is not this Jesus, Joseph’s son,” they asked, “whose father and mother we know? How is it that he now says that he has come down from heaven?”
43 Jesuo respondis kaj diris al ili: Ne murmuru inter vi.
“Do not murmur among yourselves,” said Jesus in reply.
44 Neniu povas veni al mi, se la Patro, kiu min sendis, ne tiros lin; kaj mi levos tiun en la lasta tago.
“No one can come to me, unless the Father who sent me draws him to me; and I will raise him up at the Last day.
45 Estas skribite en la profetoj: Kaj ĉiuj estos instruitaj de Dio. Ĉiu do, kiu aŭdis de la Patro kaj lernis, venas al mi.
It is said in the prophets – ‘And they will all be taught by God.’ Everyone who is taught by the Father and learns from him comes to me.
46 Neniu vidis la Patron, krom tiu, kiu estas de Dio; li vidis la Patron.
Not that anyone has seen the Father, except him who is from God – he has seen the Father.
In truth I tell you, the person who believes in me has eternal life. (aiōnios g166)
48 Mi estas la pano de vivo.
I am the life-giving bread.
49 Viaj patroj manĝis la manaon en la dezerto, kaj mortis.
Your ancestors ate the manna in the desert, and yet died.
50 Jen la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo, por ke oni manĝu el ĝi kaj ne mortu.
The bread that comes down from heaven is such that whoever eats of it will never die.
51 Mi estas la viva pano, kiu malsupreniris de la ĉielo; se iu manĝos el ĉi tiu pano, tiu vivos eterne; kaj la pano, kiun mi donos, estas mia karno, por la vivo de la mondo. (aiōn g165)
I am the living bread that has come down from heaven. If anyone eats of this bread, they will live for ever; and the bread that I will give is my flesh, which I will give for the life of the world.” (aiōn g165)
52 La Judoj do disputis inter si, dirante: Kiel ĉi tiu povas doni al ni sian karnon por manĝi?
They began disputing with one another, “How is it possible for this man to give us his flesh to eat?”
53 Jesuo do diris al ili: Vere, vere, mi diras al vi: Se vi ne manĝas la karnon de la Filo de homo kaj ne trinkas lian sangon, vi ne havas en vi vivon.
“In truth I tell you,” answered Jesus, “unless you eat the flesh of the Son of Man, and drink his blood, you have not life within you.
54 Kiu manĝas mian karnon kaj trinkas mian sangon, tiu havas eternan vivon; kaj mi levos tiun en la lasta tago. (aiōnios g166)
Everyone who takes my flesh for their food, and drinks my blood, has eternal life; and I will raise them up at the Last day. (aiōnios g166)
55 Ĉar mia karno estas vera manĝaĵo, kaj mia sango estas vera trinkaĵo.
For my flesh is true food, and my blood true drink.
56 Kiu manĝas mian karnon kaj trinkas mian sangon, tiu restas en mi, kaj mi en li.
Everyone who takes my flesh for their food, and drinks my blood, remains united to me, and I to them.
57 Kiel la vivanta Patro min sendis, kaj mi vivas pro la Patro, tiel, kiu min manĝas, tiu vivos pro mi.
As the living Father sent me as his messenger, and as I live because the Father lives, so the person who takes me for their food will live because I live.
58 Jen la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo; ne kiel la patroj manĝis, kaj mortis; kiu manĝas ĉi tiun panon, tiu vivos eterne. (aiōn g165)
That is the bread which has come down from heaven – not such as your ancestors ate, and yet died; the person who takes this bread for their food will live for ever.” (aiōn g165)
59 Tion li diris en la sinagogo, instruante en Kapernaum.
All this Jesus said in a synagogue, when he was teaching in Capernaum.
60 Multaj do el liaj disĉiploj, aŭdinte tion, diris: Malfacila estas tiu parolo; kiu povas lin aŭskulti?
On hearing it, many of his disciples said, “This is harsh doctrine! Who can bear to listen to it?”
61 Sed Jesuo, sciante en si mem, ke liaj disĉiploj pri tio murmuris, diris al ili: Ĉu tio faligas vin?
But Jesus, aware that his disciples were murmuring about it, said to them,
62 Kio do, se vi vidos la Filon de homo supreniranta tien, kie li antaŭe estis?
“Is this a hindrance to you? What, then, if you should see the Son of Man ascending where he was before?
63 La spirito estas la viviganto; la karno nenion utilas; la vortoj, kiujn mi diris al vi, estas spirito kaj estas vivo.
It is the Spirit that gives life; human strength achieves nothing. In the teaching that I have been giving you there is Spirit and there is life.
64 Sed estas iuj el vi, kiuj ne kredas. Ĉar Jesuo sciis de la komenco, kiuj estas la nekredantoj, kaj kiu lin perfidos.
Yet there are some of you who do not believe in me.” For Jesus knew from the first who they were that did not believe in him, and who it was that would betray him;
65 Kaj li diris: Tial mi diris al vi, ke neniu povas veni al mi, se tio ne estas donita al li de mia Patro.
and he added, “This is why I told you that no one can come to me, unless enabled by the Father.”
66 Ĉe tio multaj el liaj disĉiploj iris returne kaj lin ne plu akompanis.
After this many of his disciples drew back, and did not go about with him any longer.
67 Jesuo do diris al la dek du: Ĉu vi ankaŭ volas foriri?
So Jesus said to the Twelve, “Do you also wish to leave me?”
68 Simon Petro respondis al li: Sinjoro, al kiu ni iru? vi havas la vortojn de eterna vivo. (aiōnios g166)
But Simon Peter answered, “Master, to whom would we go? Eternal life is in your teaching; (aiōnios g166)
69 Kaj ni ekkredis kaj scias, ke vi estas la Sanktulo de Dio.
and we have learned to believe and to know that you are the Holy One of God.”
70 Respondis al ili Jesuo: Ĉu mi ne elektis vin la dek du, kaj unu el vi estas diablo?
“Didn’t I myself choose you to be the Twelve?” replied Jesus, “and yet, even of you, one is playing the devil’s part.”
71 Li parolis pri Judas Iskariota, filo de Simon; ĉar tiu, unu el la dek du, estis perfidonta lin.
He meant Judas, the son of Simon Iscariot, who was about to betray him, though he was one of the Twelve.
