Acts 14
1 But it bifelde at Yconye, that thei entriden togidir in to the synagoge of Jewis, and spaken, so that ful greet multitude of Jewis and Grekis bileueden.
Páll og Barnabas fóru nú til samkomuhúss Gyðinga í Íkóníum og predikuðu með slíkum krafti að margir, bæði Gyðingar og heiðingjar, tóku trú.
2 But the Jewis that weren vnbileueful, reiseden persecucioun, and stiriden to wraththe the soulis of hethene men ayens the britheren; but the Lord yaf soone pees.
En þeir Gyðingar, sem höfnuðu og fyrirlitu boðskapinn frá Guði, töluðu illa um Pál og Barnabas og æstu heiðingjana gegn þeim.
3 Therfor thei dwelliden myche tyme, and diden tristili in the Lord, berynge witnessyng to the word of his grace, yyuynge signes and wondris to be maad bi the hondis of hem.
Þarna dvöldust þeir þó í langan tíma og predikuðu djarflega og Drottinn sjálfur sýndi að hann var í verki með þeim – hann lét þá gera mikil kraftaverk.
4 But the multitude of the citee was departid, and sum weren with the Jewis, and sum with the apostlis.
Bæjarbúar skiptust í tvo hópa, sumir fylgdu leiðtogum Gyðinganna, en aðrir studdu postulana.
5 But whanne ther was maad `an asaute of the hethene men and the Jewis, with her princis, to turmenten and to stonen hem,
Þegar Páll og Barnabas komust á snoðir um að heiðingjar og Gyðingar, ásamt leiðtogum þeirra, ætluðu að æsa til uppþots gegn þeim og láta grýta þá, flýðu þeir til bæjanna Lýstru og Derbe í Lýkaóníu
6 thei vndurstoden, and fledden togidere to the citees of Licaonye, and Listris, and Derben, and into al the cuntre aboute.
7 And thei prechiden there the gospel, and al the multitude was moued togider in the teching of hem. Poul and Barnabas dwelten at Listris.
og predikuðu gleðiboðskapinn þar og í grenndinni.
8 And a man at Listris was sijk in the feet, and hadde sete crokid fro his modris wombe, which neuer hadde goen.
Í Lýstru var maður sem var bæklaður frá fæðingu og hafði aldrei getað gengið.
9 This herde Poul spekinge; and Poul biheld hym, and siy that he hadde feith, that he schulde be maad saaf,
Maður þessi hlustaði á Pál predika og sá Páll að hann hafði trú til að geta orðið heilbrigður.
10 and seide with a greet vois, Rise thou `vp riyt on thi feet. And he lippide, and walkide.
Páll kallaði til hans: „Stattu upp!“Þá spratt maðurinn á fætur og gekk um.
11 And the puple, whanne thei hadde seyn that that Poul dide, reriden her vois in Licaon tunge, and seiden, Goddis maad lijk to men ben comun doun to vs.
Þegar fólkið sá þetta hrópaði það á eigin mállýsku: „Guðirnir eru komnir niður til okkar í mannslíki!“
12 And thei clepiden Barnabas Jubiter, and Poul Mercurie, for he was ledere of the word.
Töldu þeir Barnabas vera gríska guðinn Seif en Pál vera Hermes, því hann hafði orð fyrir þeim.
13 And the preest of Jubiter that was bifor the citee, brouyte boolis and crownes bifor the yatis, with puplis, and wolde haue maad sacrifice.
Presturinn í hofi Seifs, sem var fyrir utan bæinn, kom nú að hliðum bæjarins með naut, blóm og kransa. Hann ætlaði ásamt fólkinu að fórna þessu til Páls og Barnabasar.
14 And whanne the apostlis Barnabas and Poul herden this, thei to-renten her cootis; and thei skipten out among the puple,
En þegar þeir sáu hvað verða vildi, urðu þeir undrandi og reiðir, hlupu inn í mannþröngina og hrópuðu:
15 and crieden, and seiden, Men, what don ye this thing? and we ben deedli men lijk you, and schewen to you, that ye be conuertid fro these veyn thingis to the lyuynge God, that maad heuene, and erthe, and the see, and alle thingis that ben in hem;
„Hvað eruð þið að gera? Við erum bara venjulegir menn eins og þið! Við komum hingað til að flytja ykkur þann gleðiboðskap að nú getið þið hætt að tilbiðja þessa heimskulegu hluti, en þess í stað tilbeðið hinn lifandi Guð, sem skapaði himin, jörð og haf og allt sem í þeim er.
16 which in generaciouns passid suffride alle folkis to gon in to her owne weies.
Öldum saman hefur hann leyft þjóðunum að fara sínar eigin leiðir,
17 And yit he lefte not hym silf with out witnessing in wel doyng, for he yaf reyns fro heuene, and times beringe fruyt, and fulfillide youre hertis with meete and gladnesse.
en samt skildi hann eftir vitnisburð um sjálfan sig – vitnisburð sem alltaf hefur sést. Hér á ég við allt hið góða sem hann hefur gert, til dæmis það að senda ykkur regn og góða uppskeru, ykkur til gleði og næringar.“
18 And thei seiynge these thingis, vnnethis swagiden the puple, that thei offriden not to hem.
Það var rétt með naumindum að Páli og Barnabasi tækist með þessum orðum að koma í veg fyrir að fólkið færði þeim fórnir.
19 But sum Jewis camen ouer fro Antioche and Iconye, and counseilden the puple, and stonyden Poul, and drowen out of the citee, and gessiden that he was deed.
Örfáum dögum síðar komu nokkrir Gyðingar frá Antíokkíu og Íkóníum. Þeir æstu múginn svo upp að Páll var grýttur og dreginn út fyrir borgina, látinn að því er virtist.
20 But whanne disciplis weren comun aboute him, he roos, and wente in to the citee; and in the dai suynge he wente forth with Barnabas in to Derben.
Þá söfnuðust hinir trúuðu saman umhverfis hann og reis hann þá á fætur og gekk inn í bæinn. Daginn eftir fór hann þaðan til Derbe ásamt Barnabasi.
21 And whanne thei hadden prechid to the ilk citee, and tauyte manye, thei turneden ayen to Listris, and Iconye, and to Antioche; confermynge the soulis of disciplis,
Eftir að hafa boðað fagnaðarerindið þar og gert marga að lærisveinum, sneru þeir aftur til Lýstru, Íkóníum og Antíokkíu.
22 and monestinge, that thei schulden dwelle in feith, and seiden, That bi many tribulaciouns it bihoueth vs to entre in to the kingdom of heuenes.
Þar styrktu þeir hina trúuðu og hvöttu þá til að vera stöðuga í trúnni, þrátt fyrir ofsóknir. Minntu þá á, að áður en þeir kæmust til himna, yrðu þeir að ganga í gegnum margar þrengingar.
23 And whanne thei hadden ordeined prestis to hem bi alle citees, and hadden preied with fastyngis, thei bitoken hem to the Lord, in whom thei bileueden.
Páll og Barnabas létu nú hvern söfnuð um sig kjósa sér forstöðumenn, sem þeir kölluðu öldunga. Síðan föstuðu þeir, báðu fyrir þeim og fólu þá umsjá þess Drottins, sem þeir höfðu sett traust sitt á.
24 And thei passiden Persidie, and camen to Pamfilie;
Á heimleiðinni fóru þeir um Pisidíu og Pamfýlíu
25 and thei spaken the word `of the Lord in Pergen, and camen doun in to Italie.
og predikuðu aftur í Perge, en héldu síðan áfram til Attalíu.
26 And fro thennys thei wenten bi boot to Antiochie, fro whennus thei weren takun to the grace of God, in to the werk that thei filliden.
Loks fóru þeir með skipi áleiðis til Antíokkíu, en þaðan höfðu þeir lagt upp í ferðina, og þar höfðu þeir verið faldir Guði til þess verks, sem þeir nú höfðu lokið.
27 And whanne thei weren comun, and hadden gaderid the chirche, thei telden hou grete thingis God dide with hem, and that he hadde openyde to hethene men the dore of feith.
Við heimkomuna kölluðu þeir söfnuðinn saman, gerðu grein fyrir ferðinni og sögðu frá því að Guð hefði einnig opnað heiðingjunum dyr trúarinnar.
28 And thei dwelliden not a litil tyme with the disciplis.
Eftir það dvöldust þeir lengi meðal lærisveinanna í Antíokkíu.
