Proverbs 6
1 My son, if you have become collateral for your neighbour, if you have struck your hands in pledge for a stranger,
Anak ko, kung ikaw ay naging mananagot sa iyong kapuwa, kung iyong ikinamay ang iyong kamay sa di kilala,
2 you are trapped by the words of your mouth; you are ensnared with the words of your mouth.
Ikaw ay nasilo ng mga salita ng iyong bibig, ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.
3 Do this now, my son, and deliver yourself, since you have come into the hand of your neighbour. Go, humble yourself. Press your plea with your neighbour.
Gawin mo ito ngayon, anak ko, at lumigtas ka, yamang ikaw ay nahulog sa kamay ng iyong kapuwa: yumaon ka, magpakababa ka, at mangayupapa ka sa iyong kapuwa.
4 Give no sleep to your eyes, nor slumber to your eyelids.
Huwag mong bigyan ng tulog ang iyong mga mata. O magpaidlip man sa iyong mga talukap-mata.
5 Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.
Lumigtas ka na parang usa sa kamay ng mangangaso, at parang ibon sa kamay ng mamimitag.
6 Go to the ant, you sluggard. Consider her ways, and be wise;
Pumaroon ka sa langgam, ikaw na tamad; masdan mo ang kaniyang mga lakad at magpakapantas ka:
7 which having no chief, overseer, or ruler,
Na bagaman walang pangulo, tagapamahala, o pinuno,
8 provides her bread in the summer, and gathers her food in the harvest.
Naghahanda ng kaniyang pagkain sa taginit, at pinipisan ang kaniyang pagkain sa pagaani.
9 How long will you sleep, sluggard? When will you arise out of your sleep?
Hanggang kailan matutulog ka, Oh tamad? Kailan ka babangon sa iyong pagkakatulog?
10 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep—
Kaunti pang pagkakatulog, kaunti pang pagkaidlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
11 so your poverty will come as a robber, and your scarcity as an armed man.
Sa gayo'y ang iyong karalitaan ay darating na parang magnanakaw, at ang iyong kasalatan na parang lalaking may sandata.
12 A worthless person, a man of iniquity, is he who walks with a perverse mouth,
Taong walang kabuluhan, taong masama, ay siya na lumalakad na may masamang bibig;
13 who winks with his eyes, who signals with his feet, who motions with his fingers,
Na kumikindat ng kaniyang mga mata, na nagsasalita ng kaniyang mga paa, na nagsasalita ng kaniyang mga daliri;
14 in whose heart is perverseness, who devises evil continually, who always sows discord.
Pagdaraya ay nasa kaniyang puso, siya'y laging kumakatha ng kasamaan; siya'y naghahasik ng pagtatalo.
15 Therefore his calamity will come suddenly. He will be broken suddenly, and that without remedy.
Kaya't darating na bigla ang kaniyang kasakunaan; sa kabiglaanan ay mababasag siya, at walang kagamutan.
16 There are six things which the LORD hates; yes, seven which are an abomination to him:
May anim na bagay na ipinagtatanim ng Panginoon; Oo, pito na mga kasuklamsuklam sa kaniya:
17 arrogant eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng walang salang dugo;
18 a heart that devises wicked schemes, feet that are swift in running to mischief,
Puso na kumakatha ng mga masamang akala, mga paa na matulin sa pagtakbo sa kasamaan;
19 a false witness who utters lies, and he who sows discord amongst brothers.
Sinungaling na saksi na nagsasalita ng kabulaanan, at ang naghahasik ng pagtatalo sa gitna ng magkakapatid.
20 My son, keep your father’s commandment, and don’t forsake your mother’s teaching.
Anak ko, ingatan mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong kalimutan ang kautusan ng iyong ina:
21 Bind them continually on your heart. Tie them around your neck.
Ikintal mong lagi sa iyong puso, itali mo sa iyong leeg.
22 When you walk, it will lead you. When you sleep, it will watch over you. When you awake, it will talk with you.
Pagka ikaw ay lumalakad, papatnubay sa iyo; pagka ikaw ay natutulog, babantay sa iyo; at pagka ikaw ay gumigising, makikipagusap sa iyo.
23 For the commandment is a lamp, and the law is light. Reproofs of instruction are the way of life,
Sapagka't ang utos ay tanglaw; at ang kautusan ay liwanag; at ang mga saway na turo ay daan ng buhay:
24 to keep you from the immoral woman, from the flattery of the wayward wife’s tongue.
Upang ingatan ka sa masamang babae, Sa tabil ng dila ng di kilala.
25 Don’t lust after her beauty in your heart, neither let her captivate you with her eyelids.
Huwag mong pitahin ang kaniyang kagandahan sa iyong puso; at huwag ka mang hulihin niya ng kaniyang mga talukap-mata.
26 For a prostitute reduces you to a piece of bread. The adulteress hunts for your precious life.
Sapagka't dahil sa isang masamang babae ay walang naiiwan sa lalake kundi isang putol na tinapay: at hinuhuli ng mangangalunya ang mahalagang buhay.
27 Can a man scoop fire into his lap, and his clothes not be burnt?
Makakukuha ba ng apoy ang tao sa kaniyang sinapupunan, at hindi masusunog ang kaniyang mga suot?
28 Or can one walk on hot coals, and his feet not be scorched?
O makalalakad ba ang sinoman sa mga mainit na baga, at ang kaniyang mga paa ay hindi mapapaso?
29 So is he who goes in to his neighbour’s wife. Whoever touches her will not be unpunished.
Gayon ang sumisiping sa asawa ng kaniyang kapuwa; sinomang humipo ay hindi maaaring di parusahan.
30 Men don’t despise a thief if he steals to satisfy himself when he is hungry,
Hindi hinahamak ng mga tao ang magnanakaw kung siya'y nagnanakaw, upang busugin siya pagka siya'y gutom:
31 but if he is found, he shall restore seven times. He shall give all the wealth of his house.
Nguni't kung siya'y masumpungan, isasauli niyang makapito; kaniyang ibibigay ang lahat na laman ng kaniyang bahay.
32 He who commits adultery with a woman is void of understanding. He who does it destroys his own soul.
Siyang nagkakamit ng pangangalunya sa isang babae ay walang bait: ang gumagawa niyaon ay nagpapahamak sa kaniyang sariling kaluluwa.
33 He will get wounds and dishonour. His reproach will not be wiped away.
Mga sugat at kasiraang puri ang tatamuhin niya; at ang kaniyang kapintasan ay hindi mapapawi.
34 For jealousy arouses the fury of the husband. He won’t spare in the day of vengeance.
Sapagka't ang paninibugho ay pagiinit ng tao; at hindi siya magpapatawad sa kaarawan ng panghihiganti.
35 He won’t regard any ransom, neither will he rest content, though you give many gifts.
Hindi niya pakukundanganan ang anomang tubos; ni magpapahinga man siyang tuwa, bagaman ikaw ay magbigay ng maraming suhol.
