Matthew 23
1 Then Jesus spoke to the multitude, and to his disciples,
ହେୱେଡ଼ାଲିଂ ଜିସୁ ମାନାୟାରିଂ ଆରି ଚେଲାରିଂ ଇଚାନ୍,
2 Saying, The scribes and the Pharisees sit in the seat of Moses:
“ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ ଆରି ପାରୁସିର୍ ମସାତି ଗାଦିତ କୁଚ୍ଚାର୍ଣ୍ଣା ।
3 All therefore whatever they bid you observe, that observe and do; but do not ye according to their works: for they say, and do not.
ଲାଗିଂ ହେୱାର୍ ଇନାକା କିଦେଙ୍ଗ୍ ଇନାରା, ହେଦାଂ କିୟାଟ୍ । ମାତର୍ ହେୱାର୍ତି କାମାୟ୍ କାବାଡ଼୍ତାକେ ପାଚେ ହାଲ୍ମାଟ୍ । ଇନାକିଦେଂକି ହେୱାର୍ ନିଜେ ହିତି ହିକ୍ୟା ସମାନ୍ କାମାୟ୍ କିଉର୍ ।
4 For they bind heavy burdens and grievous to be borne, and lay them on men’s shoulders; but they themselves will not move them with one of their fingers.
ହେୱାର୍ ହିକ୍ୟା ସବୁ ଲକାର୍ତି ଗାଗାଡ଼୍ ଜପି ଜବର୍ ବଜ୍ ଲାଦିକିନାର୍, ମାତର୍ ହେୱିଜ଼ୁ ବଜ୍ ପିଣ୍ଡ୍ଦେଂ କାଜିଂ ଜାର୍ତିଂ ୱାଚ୍କା ହୁକେ ପା ଅଲପ୍ ହାଂ କିଉର୍ ।
5 But all their works they do to be seen by men: they make broad their phylacteries, and enlarge the borders of their garments,
ହେୱାର୍ ଲକାଂ ଚଚ୍ଚେଙ୍ଗ୍ ଇଞ୍ଜି ଜାର୍ ଜାର୍ତି ସବୁ କାମାୟ୍ କିବାନାର୍, ଇନାକିଦେଂକି ହେୱାର୍ ଜାର୍ ସାସ୍ତର୍ ବଚନ୍ ଲେକାଆତି ନିଦାଣ୍ତ ପତାତ ଡରି ଗାଚ୍ୟାତାର୍ନା ଆରି ହେୱାର୍ ହେନ୍ଦ୍ରା କେତେକ୍ ଲାମା କିତାର୍ ଆରି ଆଙ୍ଗିନି ଚେଲିଂ ଗାଜା କିତାର୍,
6 And love the uppermost places at feasts, and the best seats in the synagogues,
ଆରେ ବଜିତ ମୁଡ଼୍ ବାହା ଆରି କୁଟୁମ୍ ଇଞ୍ଜ ମୁଡ଼୍ ବାହାତ କୁଚ୍ଚେଂ ୱାର୍ୟା ଆନାର୍ ।”
7 And greetings in the markets, and to be called by men, Rabbi, Rabbi.
ଆରେ ଆଟ୍ ବାଜାର୍ତ ଜୱାର୍ ପାୟାଦେଂ ଆରି ମାନାୟ୍ତିଂ “ଏ ଗୁରୁ” ଇଞ୍ଜି ଇନ୍ୟା ଆଦେଂ ୱାର୍ୟା ଆନାର୍ ।
8 But be not ye called Rabbi: for one is your Master, even Christ; and all ye are brethren.
ମାତର୍ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଗୁରୁ ଇଞ୍ଜି କୁକ୍ୟାମାଟ୍, ଇନାକିଦେଂକି ମିୱାର୍ତି ରକାନ୍ ଗୁରୁ ଆରି ଏପେଙ୍ଗ୍ ୱିଜ଼ାକାଦେର୍ ଟଣ୍ଡାର୍ ।
9 And call no man your father upon the earth: for one is your Father, who is in heaven.
ଆରେ, ପୁର୍ତିତ ଇନେରିଂ ଏ ଆବା ଇନ୍ମାଟ୍, ଇନାକିଦେଂକି ମିୱାର୍ତି ରୱାନ୍ ଆବା, ହେୱାନ୍ ସାର୍ଗେତ ମାନାନ୍ ।
10 Neither be ye called masters: for one is your Master, even Christ.
ଆରେ, ମାଲିକ୍ ଇଞ୍ଜି ପା ଇନେର୍ କୁକ୍ତେମେର୍, ଇନାକିଦେଂକି ରକାନ୍ ମତର୍ ମି ମାଲିକ୍ ଆନାନା କ୍ରିସ୍ଟ ।
11 But he that is greatest among you shall be your servant.
ମାତର୍ ମି ବିତ୍ରେ ଇମ୍ଣାକାନ୍ ଗାଜାକାନ୍, ହେୱାନ୍ ମି ହେବା କିନାକାନ୍ ଆନାନ୍ ।
12 And whoever shall exalt himself shall be abased; and he that shall humble himself shall be exalted.
ଇନେର୍ ଜାର୍ତିଂ ଉଚ୍ କିନାନ୍, ତାଙ୍ଗ୍ ନିଚ୍କିୟା ଆନାତ୍ ଆରି ଇନେର୍ ଜାର୍ତିଂ ନିଚ୍ କିନାନ୍, ହେୱାନିଂ ଉଚ୍ କିୟା ଆନାତ୍ ।
13 But woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye shut up the kingdom of heaven against men: for ye neither go in yourselves, neither allow ye them that are entering to go in.
“ହାୟ୍, ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ ଆରେ ପାରୁସିକାଦେର୍, ମି ସେସ୍ ଦସା ଏଚେକ୍ ବଇଁକାର୍! ଆଡ଼େ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଦାର୍ମି କୁଦା, ସାର୍ଗେ ରାଜିନି ହଣି ଦୁୱେର୍ ଗେସ୍ତି ଇଡ଼୍ତାଦେର୍ଣ୍ଣା । ନିଜେ ହେବେ ହଣୁଦେରା ଆରି ଇମ୍ଣାକାର୍ ହଣ୍ଡେଙ୍ଗ୍ ସେସ୍ଟା କିନାରା, ହେୱାରିଂ ହାଜ଼ି ପିସ୍ତି ହିଉଦେରା ।
14 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye devour widows’ houses, and for a pretence make long prayer: therefore ye shall receive the greater damnation.
ଏ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ ଆରି ପାରୁସିର୍, ମି ଦସା ବେସି ଆବ୍ଡ଼ୁ ଆନାତ୍ ।”
15 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye travel sea and land to make one proselyte, and when he is made, ye make him twofold more the child of hell than yourselves. (Geenna g1067)
ଏ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଆରେ “ସାସ୍ତିର୍ ଆରି ପାରୁସିର୍, ଦସା ବେସି ଆବ୍ଡ଼ୁ । ଏପେଙ୍ଗ୍ ହାମ୍ଦୁର୍ ନାସି ଦେସ୍ତ ହାଲ୍ଜି ରକାନିଂ ମି ଦରମ୍ତ ମୁଚ୍ଚେଂ କାଜିଂ ଡେକ୍ଚି ବୁଲାନାଦେରା । ମାତର୍ ହେ ଲାକେ ରୱାନିଂ ଗାଟା ଆତିସ୍, ତାଙ୍ଗ୍ ନରକ୍ ହାନି କାଜିଂ ମିତାଂ ରି ଗୁଣ୍ ଆଦିକ୍ କିୟ୍କିତାଦେର୍ଣ୍ଣା!” (Geenna g1067)
16 Woe to you, ye blind guides, who say, Whoever shall swear by the temple, it is nothing; but whoever shall swear by the gold of the temple, he is a debtor!
“ଆଡ଼େ କାଣା ହାଜ଼ି ଚଚ୍ନାକାଦେର୍, ମି ଦସା ଏଚେକ୍ କସ୍ଟମାନାତ୍ । ଏପେଙ୍ଗ୍ ସିକ୍ୟା ହିଜ଼ି ମାନାଦେର୍, ଇନେର୍ ମନ୍ଦିର୍ ତର୍ଦ ପାର୍ମାଣ୍ କିତିସ୍, ହେଦାଂ ହେୱାନ୍ ମାନିକିଦେଂ ବଲତ୍କାର୍ ଆକାୟ୍, ମାତର୍ ମନ୍ଦିର୍ତ ମାନି ହନା ତର୍ଦ ଇନେର୍ ପାର୍ମାଣ୍ କିତାର୍, ହେୱାନିଂ ହେଦାଂ ମାନିକିଦେଂ ପଡ଼ାନାତ୍ ।
17 Ye fools and blind: for which is greater, the gold, or the temple that sanctifieth the gold?
ଡ଼େ କାଣା ନିର୍ବୁଦିୟାର୍, ହନା ଗାଜା କି ହନାତିଂ ପୁଇପୁୟା କିଜ଼ି ମାନି ମନ୍ଦିର୍ ଗାଜା?”
18 And, Whoever shall swear by the altar, it is nothing; but whoever sweareth by the gift that is upon it, he is bound.
ଆରେ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଇଞ୍ଜିମାନାଦେର୍, ଇନେର୍ ଗାର୍ଣିତ ପାର୍ମାଣ୍ କିତିସ୍ ହେଦାଂ ଇନାକା ଆକାୟ୍, ମତର୍ ଇମ୍ଣାକାର୍ ତା ଜପି ମାନି ଆକାତ୍ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍, ହେୱାନ୍ ତାକେ ମାନାଦେରା ।
19 Ye fools and blind: for which is greater, the gift, or the altar that sanctifieth the gift?
ଡ଼େ କାଣାର୍, ଇମ୍ଣାକା ମୁଡ଼୍ଦାକା-ଗାର୍ଣି କି ଆକାତ୍ତିଂ ପୁଇପୁୟା କିଜ଼ି ମାନି ଗାର୍ଣି?
20 Whoever therefore shall swear by the altar, sweareth by it, and by all things on it.
ଲାଗିଂ, ଇନେର୍ ଗାର୍ଣି ତର୍ଦ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍, ହେୱାନ୍ ଗାର୍ଣି ଆରି ତା ଜପି ମାନି ୱିଜ଼ୁ ଆକାତ୍ ଆଡ଼୍ମାଡ଼୍ଦିଂ ତର୍ଦ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍ ।
21 And whoever shall swear by the temple, sweareth by it, and by him that dwelleth in it.
ଆରେ, ଇନେର୍ ମନ୍ଦିର୍ ତର୍ଦ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍, ହେୱାନ୍ ମନ୍ଦିର୍ ଆରି ହେବେ ବାହାକିତିକାଂ ଇସ୍ୱର୍ ତର୍ଦାଂ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍;
22 And he that shall swear by heaven, sweareth by the throne of God, and by him that sitteth upon it.
ଆରେ, “ଇନେର୍ ସାର୍ଗେତିଂ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍, ହେୱାନ୍ ଇସ୍ୱର୍ତି ଗାଦି ହେବେ କୁଚ୍ଚି ମାଚି ଇସ୍ୱର୍ ତର୍ଦାଂ ପାର୍ମାଣ୍ କିନାନ୍ ।”
23 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye pay tithe of mint and anise and cummin, and have omitted the weightier matters of the law, justice, mercy, and faith: these ye ought to have done, and not to leave the others undone.
“ଡ଼େ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ ଆରି ପାରୁସିର୍ ଇନାକିଦେଂକି ଏପେଙ୍ଗ୍ ପଦିନା, ସଁପ୍, ଆରି ଜିରାତିଂ ଦସ୍ବାଗ୍ ର ବାଗ୍ ଇସ୍ୱର୍ତିଂ ଦାନ୍ ହିନାଦେରା । ଆରେ ବିଦିନି ଆଗେ ବିସ୍ରେକାଂ ହୁଡ଼୍ୱାଙ୍ଗ୍ ଆତିସ୍ପା ଅବ୍ୟାସ୍ କିନାକା ଲଡ଼ା, ନ୍ୟାୟ୍ ବିଚାର୍, ଦୟା, ଆରେ ପାର୍ତିତିଂ ଇ ସବୁ ପିସ୍ତାର୍ଣ୍ଣା; ମାତର୍ ଇ ୱିଜ଼ୁ ମାନି କିନାକା ଆରି ବିନ୍ ସବୁ ପିହ୍ନାକା ମାନାତ୍ ।”
24 Ye blind guides, who strain out a gnat, and swallow a camel.
“ଡ଼େ କାଣା ହାଜ଼ି ଚଚ୍ନାକାଦେର୍, ଏପେଙ୍ଗ୍ ପ୍ରାଚ୍ତିଂ ପୁଚାଦେର୍ଣ୍ଣା, ମାତର୍ ଉଟ୍ତିଂ ଗୁସ୍ସି ମାନାଦେର୍ ।”
25 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye make clean the outside of the cup and of the platter, but within they are full of extortion and excess.
“ଏ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ କେତେକ୍ ବଇଁକାର୍ ମି ସେସ୍ ହାଜ଼ି, ଡ଼େ ଦରମ୍ ଗୁରୁ ଆରି ପାରୁସିର୍ । ଏପେଙ୍ଗ୍ ଗିନା ଆରି ତାଡ଼ିଆନି ବାର୍ ବାଗାଙ୍ଗ୍ ସକଟ୍ କିଜ଼ି ମାନାଦେର୍, ମାତର୍ ହେୱାକାଂ ବିତ୍ରେ ଆକର୍ ଆରି ଦାରିକାମ୍ତ ବାର୍ତି ।”
26 Thou blind Pharisee, cleanse first that which is within the cup and platter, that the outside of them may be clean also.
“କାଣା ପାରୁସିର୍! ଆଗେ ଗିନାନି ବିତ୍ରେ ସକଟ୍ କିୟାଟ୍, ଇନେସ୍ ହେବେନିକା ବାର୍ତ ପା ନିର୍ମଲ୍ ଆନାତ୍ ।”
27 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! for ye are like whitewashed sepulchres, which indeed appear beautiful outward, but are within full of dead men’s bones, and of all uncleanness.
“ହାୟ୍, ଦରମ୍ ଗୁରୁର୍ କାପ୍ଟିୟାର୍ ସାସ୍ତିର୍ ଆରି ପାରୁସିର୍, ଇନେକିଦେଂକି ଏପେଙ୍ଗ୍ ଡ଼ିଞ୍ଜିନି ରଙ୍ଗ୍ନି ଦୁଗେର୍ ଲାକେ । ହେଦାଂ ବାର୍ତ ହଲ୍ନାକା ଚଞ୍ଚାନାତ୍, ମାତର୍ ବିତ୍ରେ ହାତାକାର୍ତି ମେର୍ଗାଣା ପ୍ଡେକୁ ଆରି ସବୁ ବାନି ବିଟାଡ଼୍ତ ବାର୍ତି;
28 Thus ye also outwardly appear righteous to men, but within ye are full of hypocrisy and iniquity.
ହେ ଲାକେ ଏପେଙ୍ଗ୍ ପା ବାର୍ତ ମାନାୟାର୍ କାଣ୍କୁକାଂ ଦାର୍ମି ଚନ୍ଞ୍ଜାନାଦେର୍, ମାତର୍ ମି ବିତ୍ରେ କୁଟ୍ ଆରି ପାପ୍ତ ବାର୍ତି ।”
29 Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! because ye build the tombs of the prophets, and garnish the sepulchres of the righteous,
“ଏ କାପ୍ଟିୟାର୍ ଦରମ୍ ଗୁରୁ ଆରି ପାରୁସିର୍ ମି ଦସା କେତେକ୍ ବଇଁକାର୍ ଆନାତ୍! ଇନାକିଦେଂକି ଏପେଙ୍ଗ୍ ବେଣ୍ବାକ୍ଣାୟ୍ କିନାକାର୍ତି ଦୁଗେର୍ ହଲ୍ନାକା ରଚ୍ଚି ଆରି ଦାର୍ମିର୍ତି ଦୁଗେର୍କାମ୍ ହଲିକିଜ଼ି ମାନାଦେର୍,
30 And say, If we had been in the days of our fathers, we would not have been partakers with them in the blood of the prophets.
ଆସେଙ୍ଗ୍ ଏଚେକାଡ଼୍ଦ ମା ଆବା ଲାତ୍ରା ସମୁତ ମାଚିସ୍, ତେବେ ବେଣ୍ବାକ୍ଣାୟ୍ କିନାକାର୍ତାଂ ନେତେର୍ତ ହେୱାର୍ତି ମେହାଣ୍ ଆମାଟ୍ ।
31 Therefore ye are witnesses against yourselves, that ye are the children of them who killed the prophets.
ଲାଗିଂ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଜେ ବେଣ୍ବାକ୍ଣାୟ୍ କିନାକାର୍ ପାଗ୍ନାକାର୍ ଲାତ୍ରାକାଦେର୍, ହେ ବିସ୍ରେ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଆଁ ଜାର୍ ଜାର୍ କାଜିଂ ସାକି ହିନାଦେରା ।”
32 Fill ye up then the measure of your fathers.
“ବାଟିଙ୍ଗ୍ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଆଗେ ତାଙ୍ଗାଟ୍, ମି ଆବାଲାତ୍ରାତି ବାକି କାମାୟ୍ତିଂ ପୁରା କିୟାଟ୍ ।”
“ଡ଼େ ରାଚ୍କୁ! କାଲାଟିରାଚ୍ନି ବସ୍ୟାର୍! ନରକ୍ ଡାଣ୍ଡ୍ତାଂ ରାକ୍ୟା ପାୟା ଆନାପ୍ ଇଞ୍ଜି ଇନେସ୍ ଆହା କିନାଦେରା? (Geenna g1067)
34 Therefore, behold, I send to you prophets, and wise men, and scribes: and some of them ye shall kill and crucify; and some of them ye shall scourge in your synagogues, and persecute them from city to city:
ଲାଗିଂ ଆନ୍ ଇଞ୍ଜ୍ନାଙ୍ଗା; ମି ତାକେ ବେଣ୍ବାକ୍ଣାୟ୍କିନାକାର୍, ହିକାୟ୍କିନି ଗୁରୁ ଆରି ଗିଆନିରିଂ ପକ୍ତାନାଂ । ହେୱାର୍ ବିତ୍ରେ କେତେଜାଣ୍ତିଂ ଏପେଙ୍ଗ୍ ଟୁଣାଦେର୍, କେତେକ୍ ଜାଣ୍ତିଂ କ୍ରୁସ୍ତ ଦୁପ୍ନାଦେର୍, ଆରି ବିନ୍ଲୁଗାଂ କୁଟୁମ୍ ଇଞ୍ଜ କର୍ଡା ହୁକେ ଇଡ଼୍ଜି ର ଗାଡ଼୍ଦାଂ ଆରେ ର ଗାଡ଼୍ଦ ପେସ୍ନାଦେର୍ ।
35 That upon you may come all the righteous blood shed upon the earth, from the blood of righteous Abel to the blood of Zachariah son of Barachias, whom ye slew between the temple and the altar.
ଇନେସ୍କି ଦର୍ମି ହେବଲ୍ତାଂ ନେତେର୍ତାଂ, ଇମ୍ଣି ବେରିକିୟତି ମେହି ଜିକରିୟ ଏପେଙ୍ଗ୍ ମନ୍ଦିର୍ନି ପୁଇପୁୟା ବାହାତ ଆରି ଗାର୍ଣି ମାଦ୍ନି ବାହାତ ଅସ୍ତାଦେର୍, ତା ଅସ୍ତି ପାତେକ୍ ପୁର୍ତିତ ଜେତେକ୍ ଦାର୍ମି ଲଗାରିଂ ଅସ୍ତାର୍ଣ୍ଣା, ହେ ୱିଜ଼ାକାର୍ତି ହାନି ଦାଣ୍ଡ୍ ମି ଜପି ଆର୍ଦାନାତ୍ ।
36 Verily I say to you, All these things shall come upon this generation.
ଆନ୍ ମିଙ୍ଗ୍ ହାତ୍ପା ଇଞ୍ଜ୍ନାଙ୍ଗା, ଇ ୱିଜ଼ାର୍ ମାନାୟାରିଂ ଅସ୍ତିଲେ ନଂନି ମାନାୟ୍ ଜପି ଇ ସବୁ ପଡ଼ାନାତ୍ ।”
37 O Jerusalem, Jerusalem, thou that killest the prophets, and stonest them who are sent to thee, how often would I have gathered thy children together, even as a hen gathereth her chickens under her wings, and ye would not!
“ଏ ଜିରୁସାଲମ୍, ଏ ଜିରୁସାଲମ୍ । ଏନ୍ ବେଣ୍ବାକ୍ଣାୟ୍କିନାକାରିଂ ଟୁଟାୟ୍ନା ଆରି ଇସ୍ୱର୍ ପକ୍ତି କାବୁର୍ ହିନାକାରିଂ କାଲ୍କୁ ଇଡ଼୍ନାର୍ । କୁଜ଼ୁ ତା ମାରା ତାରେନ୍ ହିମ୍ଣାକାଂ ଆସ୍ତି ଇଡ୍ତି ଲାକେ, ନି ଲକ୍ତିଂ ନା କାକା ତାରେନ୍ ରାକ୍ୟାକିଦେଂ କାଜିଂ ଆନ୍ କେତେହଟ୍ ସେସ୍ଟା କିତାଂନ୍ନା । ମାତର୍ ଏନ୍ନାଙ୍ଗ୍ ହେଦାଂ କିଦେଙ୍ଗ୍ ହିଦ୍ୱାତାୟ୍ନା ।
38 Behold, your house is left to you desolate.
ହୁଡ଼ା, ମି ମନ୍ଦିର୍ ମି କେଇଦ ପିସ୍ତି ହିଦ୍ୟାଆନାତା ।
39 For I say to you, Ye shall not see me henceforth, till ye shall say, Blessed is he that cometh in the name of the Lord.
ଆନ୍ ମିଙ୍ଗେଙ୍ଗ୍ ହାତ୍ପା ଇଞ୍ଜି ଇଟ୍ନାଙ୍ଗା, ‘ମାପ୍ରୁ ତର୍ଦ ଇନେର୍ ୱାନାରା, ହେୱାନ୍ ଦନ୍ୟ’ ଇଦାଂ ଏଚେକାଡ଼୍ଦ ପାତେକ୍ ଇନ୍ୱାତାଂନ୍ନା, ନଙ୍ଗ୍ ତାଙ୍ଗ୍ ଏନ୍ନାଙ୍ଗ୍ ଆରେ ହୁଡ଼୍ଦେଂ ଆଡୁୟ୍ ।”
