Mark 4
1 Again he began to teach beside the sea, and a large crowd gathered around him. He stepped into a boat that was on the sea, and he sat down in it. The whole crowd was on the shore beside the sea.
Seinna, þegar mikill fjöldi hafði safnast að honum á strönd Galíleuvatnsins, fór hann út í bát og talaði þaðan til fólksins.
2 He taught them many things in parables, and in his teaching, this is what he said to them.
Hann var vanur að kenna fólkinu í dæmisögum og hér er ein þeirra:
3 “Listen, the farmer went out to sow his seed.
„Takið eftir! Bóndi nokkur fór út á akur að sá korni.
4 As he sowed, some seed fell on the road, and the birds came and devoured it.
Er hann sáði féll sumt af sáðkorninu á götuna og fuglarnir komu og átu það upp.
5 Other seed fell on the rocky ground, where it did not have much soil. Immediately it sprang up, because it did not have deep soil.
Sumt féll í grýtta jörð, þar sem jarðvegur var grunnur. Það korn spratt fljótt, en skrælnaði fyrr en varði í hitanum og dó, því það hafði nær engar rætur.
6 But when the sun rose, the plants were scorched, and because they had no root, they dried up.
7 Other seed fell among the thorn plants. The thorn plants grew up and choked it, and it did not produce a crop.
Annað lenti meðal þyrna sem uxu yfir það og kæfðu það.
8 Other seed fell into good soil and it produced a crop growing up and increasing thirty, sixty, and even a hundred times.”
En sumt af útsæðinu féll í góða jörð og gaf af sér þrítugfalda, sextugfalda eða jafnvel hundraðfalda uppskeru.
9 Then he said, “Whoever has ears to hear, let him hear!”
Sá sem hefur eyru til að heyra, taki eftir þessu.“
10 When Jesus was alone, those who were close to him and with the twelve asked him about the parables.
Þegar Jesús var orðinn einn með lærisveinunum spurðu þeir hann: „Hvað þýðir sagan sem þú sagðir áðan?“
11 He said to them, “To you is given the mystery of the kingdom of God. But to those outside everything is in parables,
Jesús svaraði: „Þið fáið að læra margt um guðsríkið, sem hulið er þeim er utan við það standa. Jesaja spámaður sagði: „Þótt þeir sjái og heyri, skilja þeir ekki, né snúa sér til Guðs til þess að fá syndir sínar fyrirgefnar.“
12 so that when they look, yes they look, but do not see, and so that when they hear, yes they hear, but do not understand, or else they would turn and God would forgive them.”
13 Then he said to them, “Do you not understand this parable? How then will you understand all the other parables?
Hvernig fer um allar hinar dæmisögurnar, ef þið skiljið ekki þessa einföldu sögu.
14 The farmer who sows his seed is the one who sows the word.
Bóndinn, sem ég sagði ykkur frá, er sá sem flytur öðrum boðskap Guðs. Hann reynir að sá góðu sæði í hjörtu fólksins.
15 These are the ones that fall beside the road, where the word was sown, but when they hear it, Satan immediately comes and takes away the word that was sown in them.
Troðni stígurinn, þar sem sumt af korninu féll, lýsir hörðum hjörtum, sem heyra orð Guðs, en Satan kemur þegar í stað og reynir að fá þau til að gleyma því.
16 These are the ones that are sown on rocky ground, who, when they hear the word, immediately receive it with joy.
Grýtti jarðvegurinn lýsir hjörtum þeirra sem hlusta með ánægju,
17 They have no root in themselves, but endure for a short time. Then tribulation or persecution comes because of the word, and immediately they stumble.
en það fer fyrir þeim eins og fyrir ungum plöntum í slíkum jarðvegi, ræturnar ná ekki djúpt og þó allt gangi vel í byrjun, þá visna þær – þeir gefast upp jafnskjótt og andstaða og erfiðleikar byrja.
18 The others are the ones that were sown among the thorns. They hear the word,
Þyrnarnir lýsa hjörtum þeirra sem hlusta á gleðitíðindin og taka við þeim.
19 but the cares of the world, the deceitfulness of riches, and the desires of other things enter in and choke the word, and it does not produce a crop. (aiōn g165)
En fyrr en varir hefur athygli þeirra beinst að því sem heimurinn hefur að bjóða og að táli auðæfanna. Löngun í metorð og alls kyns gæði gagntekur hug þeirra, svo þar verður ekkert rúm fyrir orð Guðs. Afleiðingin verður sú að fræið ber engan þroskaðan ávöxt. (aiōn g165)
20 Then those that were sown in the good soil are the ones who hear the word and receive it, and they produce crops—thirty, sixty, or a hundred times what was sown.”
Góði jarðvegurinn táknar hjörtu þeirra sem í sannleika hlusta á Guðs orð og taka við því heils hugar og bera ríkulegan ávöxt – þrjátíu, sextíu eða jafnvel hundrað sinnum meira en upphaflega var sáð til í hjörtu þeirra.“
21 Jesus said to them, “Do you bring a lamp inside the house to put it under a basket, or under the bed? You bring it in and you put it on a lampstand.
Jesús sagði við lærisveinana: „Á að byrgja ljósið, þegar kveikt hefur verið á lampanum eða setja hann undir bekk? Nei, auðvitað ekki, því þá kæmi ljósið að engum notum! Lampinn er látinn á góðan stað til að lýsa sem best.
22 For nothing is hidden that will not be known, and nothing is secret that will not come out into the open.
Dag einn mun allt sem nú er hulið koma í ljós.
23 If anyone has ears to hear, let him hear!”
Hlustið, þið sem eyru hafið!
24 He said to them, “Pay attention to what you hear, for the measure you use will be measured to you, and more will be added to you.
Gætið þess um fram allt að gera eins og ég segi ykkur, leggið ykkur fram við að skilja orð mín.
25 Because whoever has, to him will be given more, and whoever does not have, even what he has will be taken.”
Þeim sem hefur, mun verða gefið, en frá þeim sem ekkert á, mun jafnvel verða tekið það sem hann hefur.
26 He also said, “The kingdom of God is like a man who sows his seed on the ground.
Hér er önnur líking um guðsríki: Bóndi sáði í akur sinn.
27 He sleeps at night and gets up by day, and the seed sprouts and grows, though he does not know how.
Tíminn leið og kornið óx dag og nótt án þess að maðurinn hjálpaði þar nokkuð til.
28 The earth bears grain by itself: First the blade, then the ear, then the mature grain in the ear.
Moldin gaf vöxtinn. Fyrst skutu kímblöðin upp kollinum og síðar mynduðust öxin á kornstönglunum og að lokum þroskaðist kornið.
29 When the crop is ripe, he immediately sends in the sickle because the harvest has come.”
Þá kom bóndinn með sigðina og skar kornið.“
30 Again he said, “To what can we compare the kingdom of God, or what parable can we use to explain it?
Síðan spurði Jesús: „Hverju líkist guðsríki? Hvaða dæmisögu eigum við að nota til að lýsa því?
31 It is like a mustard seed which, when it is sown, is the smallest of all the seeds on earth.
Það er eins og örlítið sinnepsfræ! Þótt þetta fræ sé minnsta allra frækorna, þá vex upp af því jurt sem verður öllum jurtum stærri og ber langar greinar þar sem fuglarnir geta byggt hreiður sín og leitað skjóls.“
32 Yet, when it is sown, it grows and becomes greater than all the garden plants, and it forms large branches, so that the birds of heaven can make their nests in its shade.”
33 With many parables like this he spoke the word to them, as much as they were able to understand,
Þannig fræddi Jesús fólkið með dæmisögum sem voru í samræmi við skilning þess,
34 and he did not speak to them without a parable. But when he was alone, he explained everything to his own disciples.
dæmisögulaust talaði hann ekki til þess. Þegar hann var orðinn einn með lærisveinum sínum eftir slíkar stundir, útskýrði hann dæmisögurnar fyrir þeim.
35 On that day, when evening had come, he said to them, “Let us go over to the other side.”
Þegar kvöldaði sagði Jesús við lærisveinana: „Við skulum fara yfir vatnið.“
36 So they left the crowd, taking Jesus with them, just as he was, in the boat. There were other boats going along with him.
Þá yfirgáfu þeir fólkið á ströndinni og lögðu af stað. Nokkrir bátar fylgdu á eftir þeim.
37 Just then a violent windstorm arose and the waves were breaking into the boat so that the boat was almost full of water.
Skyndilega gerði mikið rok og gaf mjög á bátinn, svo við lá að hann fyllti.
38 But Jesus himself was in the stern, asleep on a cushion. They woke him up, saying, “Teacher, do you not care that we are about to die?”
Jesús svaf í skutnum og hafði kodda undir höfðinu. Lærisveinarnir vöktu hann skelfingu lostnir og hrópuðu: „Meistari, sérðu ekki að við erum að farast?“
39 He got up, rebuked the wind, and said to the sea, “Peace! Be still!” Then the wind ceased, and there was a great calm.
Þá hastaði Jesús á vindinn og sagði við vatnið: „Hafðu hægt um þig.“Þá lygndi og allt varð kyrrt og hljótt!
40 Then he said to them, “Why are you afraid? Do you still not have faith?”
Síðan sneri hann sér að þeim og spurði: „Hvers vegna voruð þið svona hræddir? Hafið þið ekki enn lært að treysta mér?“
41 They were filled with great fear and said to one another, “Who then is this, because even the wind and the sea obey him?”
Hræddir, en fullir lotningar, sögðu þeir hver við annan: „Hver er þessi maður? Bæði vindur og vatn hlýða honum.“
