Proverbs 25
1 These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 It is the glory of God to conceal a thing: but the glory of kings is to search out a matter.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away the dross from the silver, and there cometh forth a vessel for the finer:
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked [from] before the king, and his throne shall be established in righteousness.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Put not thyself forward in the presence of the king, and stand not in the place of great men:
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For better is it that it be said unto thee, Come up hither; than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince, whom thine eyes have seen.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Go not forth hastily to strive, lest [thou know not] what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Debate thy cause with thy neighbour [himself], and disclose not the secret of another:
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest he that heareth it revile thee, and thine infamy turn not away.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 A word fitly spoken is [like] apples of gold in baskets of silver.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 [As] an earring of gold, and an ornament of fine gold, [so is] a wise reprover upon an obedient ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the cold of snow in the time of harvest, [so is] a faithful messenger to them that send him; for he refresheth the soul of his masters.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 [As] clouds and wind without rain, [so is] he that boasteth himself of his gifts falsely.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 By long forbearing is a ruler persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Hast thou found honey? eat so much as is sufficient for thee; lest thou be filled therewith, and vomit it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Let thy foot be seldom in thy neighbour’s house; lest he be weary of thee, and hate thee.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A man that beareth false witness against his neighbour is a maul, and a sword, and a sharp arrow.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Confidence in an unfaithful man in time of trouble is [like] a broken tooth, and a foot out of joint.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 [As] one that taketh off a garment in cold weather, [and as] vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to an heavy heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If thine enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For thou shalt heap coals of fire upon his head, and the LORD shall reward thee.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 The north wind bringeth forth rain: so doth a backbiting tongue an angry countenance.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 It is better to dwell in the comer of the housetop, than with a contentious woman in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 [As] cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 [As] a troubled fountain, and a corrupted spring, [so is] a righteous man that giveth way before the wicked.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 It is not good to eat much honey: so [for men] to search out their own glory is [not] glory.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 He whose spirit is without restraint is [like] a city that is broken down and hath no wall.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
