John 6
1 After this, Jesus crossed the Sea of Galilee – otherwise called the Lake of Tiberias.
Potem odszedł Jezus za morze Galilejskie, które jest Tyberyjadzkie;
2 A great crowd of people, however, followed him, because they saw the signs of his mission in his work among those who were sick.
I szedł za nim lud wielki, iż widzieli cuda jego, które czynił nad chorymi.
3 Jesus went up the hill, and sat down there with his disciples.
I wszedł Jezus na górę, i siedział tam z uczniami swoimi;
4 It was near the time of the Jewish Festival of the Passover.
A była blisko wielkanoc, święto żydowskie.
5 Looking up, and noticing that a great crowd was coming towards him, Jesus said to Philip, “Where are we to buy bread for these people to eat?”
Tedy podniósł Jezus oczy i ujrzawszy, iż wielki lud idzie do niego, rzekł do Filipa: Skąd kupimy chleba, aby ci jedli?
6 He said this to test him, for he himself knew what he meant to do.
(Ale to mówił, kusząc go; bo on wiedział, co miał czynić.)
7 “Even if we spent a years’ wages on bread,” answered Philip, “it would not be enough for each of them to have a little.”
Odpowiedział mu Filip: Za dwieście groszy chleba nie dosyć im będzie, choćby każdy z nich mało co wziął.
8 “There is a boy here,” said Andrew, another of his disciples, Simon Peter’s brother,
Rzekł mu jeden z uczniów jego, Andrzej, brat Szymona Piotra:
9 “Who has five barley loaves and two fish; but what is that for so many?”
Jest tu jedno pacholę, co ma pięcioro chleba jęczmiennego i dwie rybki; ale cóż to jest na tak wielu?
10 “Make the people sit down,” said Jesus. It was a grassy spot; so the people, who numbered about five thousand, sat down,
Tedy rzekł Jezus: Każcie ludowi usiąść. A było trawy dość na onemże miejscu, i usiadło mężów w liczbie około pięciu tysięcy.
11 and then Jesus took the loaves, and, after saying the thanksgiving, distributed them to those who were sitting down; and the same with the fish, giving the people as much as they wanted.
Wziął tedy Jezus one chleby, a podziękowawszy rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym; także i z onych rybek, ile jedno chcieli.
12 When they were satisfied, Jesus said to his disciples, “Collect the broken pieces that are left, so that nothing may be wasted.”
A gdy byli nasyceni, rzekł uczniom swoim: Zbierzcie te ułomki, które zbywają, żeby nic nie zginęło.
13 The disciples did so, and filled twelve baskets with the pieces of the five barley loaves, which were left after all had eaten.
I zebrali i napełnili dwanaście koszów ułomków z onego pięciorga chleba jęczmiennego, które zbywały tym, co jedli.
14 When the people saw the signs which Jesus gave, they said, “This is certainly the prophet who was to come into the world.”
A oni ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: Tenci jest zaprawdę on prorok, który miał przyjść na świat.
15 But Jesus, having discovered that they were intending to come and carry him off to make him king, went again up the hill, quite alone.
Tedy Jezus poznawszy, iż mieli przyjść i porwać go, aby go uczynili królem, uszedł zasię sam tylko na górę.
16 When evening fell, his disciples went down to the sea,
A gdy był wieczór, zstąpili uczniowie jego do morza.
17 and, getting into a boat, began to cross to Capernaum. By this time darkness had set in, and Jesus had not yet come back to them;
A wstąpiwszy w łódź, jechali za morze do Kapernaum, a już było ciemno, a Jezus nie przyszedł był do nich.
18 the sea, too, was getting rough, for a strong wind was blowing.
A morze, gdy powstał wielki wiatr, burzyć się poczynało.
19 When they had rowed three or four miles, they caught sight of him walking on the water and approaching the boat, and they were frightened.
Gdy tedy odpłynęli jakoby na dwadzieścia i pięć lub trzydzieści stajan, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu, przybliżającego się ku łodzi, i ulękli się.
20 But Jesus said to them, “It is I; do not be afraid!”
A on im rzekł: Jamci jest, nie bójcie się.
21 And after this they were glad to take him into the boat; and the boat at once arrived off the shore, for which they had been making.
I wzięli go ochotnie do łodzi, a zarazem łódź przypłynęła do ziemi, do której jechali.
22 The people who remained on the other side of the sea had seen that only one boat had been there, and that Jesus had not gone into it with his disciples, but that they had left without him.
Nazajutrz lud, który był za morzem, widząc, że tam nie było drugiej łodzi, tylko ona jedna, w którą byli wstąpili uczniowie jego, a iż Jezus nie wszedł był w łódź z uczniami swoimi, ale sami uczniowie jego ujechali;
23 Some boats, however, had come from Tiberias, from near the spot where they had eaten the bread after the Master had said the thanksgiving.
(Przyszły też były drugie łodzie z Tyberyjady, blisko do onego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy był Pan dzięki uczynił.)
24 So, on the next day, when the people saw that Jesus was not there, or his disciples either, they themselves got into the boats, and went to Capernaum to look for him.
To gdy obaczył lud, iż tam nie było Jezusa, ani uczniów jego, wstąpili i oni w łodzie i przeprawili się do Kapernaum, szukając Jezusa;
25 And, when they found him on the other side of the sea, they said, “When did you get here, Rabbi?”
A znalazłszy go za morzem, rzekli mu: Mistrzu! kiedyś tu przybył?
26 “In truth I tell you,” answered Jesus, “it is not because of the signs which you saw that you are looking for me, but because you had the bread to eat and were satisfied.
Odpowiedział im Jezus i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mię nie przeto, iżeście widzieli cuda, ale iżeście jedli chleb, i byliście nasyceni.
27 Work, not for the food that perishes, but for the food that lasts for eternal life, which the Son of Man will give you; for on him the Father – God himself – has set the seal of his approval.” (aiōnios g166)
Sprawujcież nie pokarm, który ginie, ale pokarm, który trwa ku żywotowi wiecznemu, który wam da Syn człowieczy; albowiem tego zapieczętował Bóg Ojciec. (aiōnios g166)
28 “How,” they asked, “are we to do the work that God wants us to do?”
Rzekli tedy do niego: Cóż będziemy czynili, abyśmy sprawowali sprawy Boże?
29 “The work that God wants you to do,” answered Jesus, “is to believe in him whom God sent as his messenger.”
Odpowiedział Jezus i rzekł im: Toć jest sprawa Boża, abyście wierzyli w tego, którego on posłał.
30 “What sign, then,” they asked, “are you giving, which we may see, and so believe you? What is the work that you are doing?
Rzekli mu tedy: Cóż wżdy ty za znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
31 Our ancestors had the manna to eat in the desert; as scripture says – ‘He gave them bread from heaven to eat.’”
Ojcowie nasi jedli mannę na puszczy, jako jest napisano: Chleb z nieba dał im ku jedzeniu.
32 “In truth I tell you,” replied Jesus, “Moses did not give you the bread from heaven, but my Father does give you the true bread from heaven;
Rzekł im tedy Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz wam dał chleb z nieba, ale Ojciec mój daje wam chleb on prawdziwy z nieba.
33 for the bread that God gives is that which comes down from heaven, and gives life to the world.”
Albowiem chleb Boży ten jest, który zstępuje z nieba i żywot daje światu.
34 “Master,” they exclaimed, “give us that bread always!”
Tedy mu rzekli: Panie! daj nam zawsze tego chleba.
35 “I am the life-giving bread,” Jesus said to them, “whoever comes to me will never be hungry, and whoever believes in me will never thirst again.
I rzekł im Jezus: Jamci jest on chleb żywota; kto do mnie przychodzi, łaknąć nie będzie, a kto wierzy w mię, nigdy pragnąć nie będzie.
36 But, as I have said already, you have seen me, and yet you do not believe in me.
Alem wam powiedział: Owszem, widzieliście mię, a nie wierzycie.
37 All those whom the Father gives me will come to me; and no one who comes to me will I ever turn away.
Wszystko, co mi daje Ojciec, do mnie przyjdzie, a tego, co do mnie przyjdzie, nie wyrzucę precz.
38 For I have come down from heaven, to do, not my own will, but the will of him who sent me;
Bom zstąpił z nieba, nie iżbym czynił wolę moję, ale wolę onego, który mię posłał.
39 and his will is this – that I should not lose one of all those whom he has given me, but should raise them up at the Last day.
A tać jest wola onego, który mię posłał, Ojca, abym z tego wszystkiego, co mi dał, nic nie stracił, ale abym to wzbudził w on ostateczny dzień.
40 For it is the will of my Father that everyone who sees the Son, and believes in him, should have immortal life; and I myself will raise him up at the Last day.” (aiōnios g166)
A tać jest wola onego, który mię posłał, aby każdy, kto widzi Syna, a wierzy weń, miał żywot wieczny; a ja go wzbudzę w on ostateczny dzień. (aiōnios g166)
41 The people began murmuring against Jesus for saying – ‘I am the bread which came down from heaven.’
I szemrali Żydowie o nim, iż rzekł: Jam jest on chleb, który z nieba zstąpił.
42 “Is not this Jesus, Joseph’s son,” they asked, “whose father and mother we know? How is it that he now says that he has come down from heaven?”
I mówili: Izaż ten nie jest Jezus, syn Józefa, którego my ojca i matkę znamy; jakoż teraz tedy ten powiada: Żem z nieba zstąpił?
43 “Do not murmur among yourselves,” said Jesus in reply.
Tedy odpowiedział Jezus i rzekł im: Nie szemrzyjcie między sobą.
44 “No one can come to me, unless the Father who sent me draws him to me; and I will raise him up at the Last day.
Żaden do mnie przyjść nie może, jeźli go Ojciec mój, który mię posłał, nie pociągnie; a ja go wzbudzę w ostateczny dzień.
45 It is said in the prophets – ‘And they will all be taught by God.’ Everyone who is taught by the Father and learns from him comes to me.
Napisano w prorokach: I będą wszyscy wyuczeni od Boga; przetoż każdy, kto słyszał od Ojca, a nauczył się, przychodzi do mnie.
46 Not that anyone has seen the Father, except him who is from God – he has seen the Father.
Nie iżby kto widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto w mię wierzy, ma żywot wieczny. (aiōnios g166)
48 I am the life-giving bread.
Jam jest on chleb żywota.
49 Your ancestors ate the manna in the desert, and yet died.
Ojcowie wasi jedli mannę na puszczy, a pomarli.
50 The bread that comes down from heaven is such that whoever eats of it will never die.
Ten jest on chleb, który z nieba zstępuje; jeźliby go kto jadł, nie umrze.
51 I am the living bread that has come down from heaven. If anyone eats of this bread, they will live for ever; and the bread that I will give is my flesh, which I will give for the life of the world.” (aiōn g165)
Jamci jest chleb on żywy, którym z nieba zstąpił: jeźliby kto jadł z tego chleba, żyć będzie na wieki; a chleb, który ja dam, jest ciało moje, które ja dam za żywot świata. (aiōn g165)
52 They began disputing with one another, “How is it possible for this man to give us his flesh to eat?”
Wadzili się tedy Żydowie między sobą, mówiąc: Jakoż ten może nam dać ciało swoje ku jedzeniu?
53 “In truth I tell you,” answered Jesus, “unless you eat the flesh of the Son of Man, and drink his blood, you have not life within you.
I rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeźli nie będziecie jedli ciała Syna człowieczego, i pili krwi jego, nie macie żywota w sobie.
54 Everyone who takes my flesh for their food, and drinks my blood, has eternal life; and I will raise them up at the Last day. (aiōnios g166)
Kto je ciało moje, a pije krew moję, ma żywot wieczny, a ja go wzbudzę w on ostateczny dzień. (aiōnios g166)
55 For my flesh is true food, and my blood true drink.
Albowiem ciało moje prawdziwie jest pokarm, a krew moja prawdziwie jest napój.
56 Everyone who takes my flesh for their food, and drinks my blood, remains united to me, and I to them.
Kto je ciało moje i pije krew moję, we mnie mieszka, a ja w nim.
57 As the living Father sent me as his messenger, and as I live because the Father lives, so the person who takes me for their food will live because I live.
Jako mię posłał żyjący Ojciec, i ja żyję przez Ojca; tak kto mnie pożywa, i on żyć będzie przez mię.
58 That is the bread which has come down from heaven – not such as your ancestors ate, and yet died; the person who takes this bread for their food will live for ever.” (aiōn g165)
Tenci jest chleb on, który z nieba zstąpił, nie jako ojcowie wasi jedli mannę, a pomarli; kto je ten chleb, żyć będzie na wieki. (aiōn g165)
59 All this Jesus said in a synagogue, when he was teaching in Capernaum.
To mówił w bóżnicy, ucząc w Kapernaum.
60 On hearing it, many of his disciples said, “This is harsh doctrine! Who can bear to listen to it?”
Wiele ich tedy z uczniów jego słysząc to, mówili: Twardać to jest mowa, któż jej słuchać może?
61 But Jesus, aware that his disciples were murmuring about it, said to them,
Ale wiedząc Jezus sam w sobie, iż o tem szemrali uczniowie jego, rzekł im: Toż was obraża?
62 “Is this a hindrance to you? What, then, if you should see the Son of Man ascending where he was before?
Cóż, gdybyście ujrzeli Syna człowieczego wstępującego, gdzie był pierwej?
63 It is the Spirit that gives life; human strength achieves nothing. In the teaching that I have been giving you there is Spirit and there is life.
Duchci jest, który ożywia, ciało nic nie pomaga; słowa, które ja wam mówię, duch są i żywot są.
64 Yet there are some of you who do not believe in me.” For Jesus knew from the first who they were that did not believe in him, and who it was that would betray him;
Ale są niektórzy z was, co nie wierzą; albowiem wiedział od początku Jezus, którzy byli, co nie wierzyli, i kto jest, co go miał wydać;
65 and he added, “This is why I told you that no one can come to me, unless enabled by the Father.”
I mówił: Dlategomci wam powiedział: Iż żaden nie może przyjść do mnie, jeźliby mu nie było dane od Ojca mojego.
66 After this many of his disciples drew back, and did not go about with him any longer.
Od tego czasu wiele uczniów jego odeszło nazad, a więcej z nim nie chodzili.
67 So Jesus said to the Twelve, “Do you also wish to leave me?”
Tedy rzekł Jezus do onych dwunastu: Izali i wy chcecie odejść?
68 But Simon Peter answered, “Master, to whom would we go? Eternal life is in your teaching; (aiōnios g166)
I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie! do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa żywota wiecznego; (aiōnios g166)
69 and we have learned to believe and to know that you are the Holy One of God.”
A myśmy uwierzyli i poznali, żeś ty jest Chrystus, on Syn Boga żywego.
70 “Didn’t I myself choose you to be the Twelve?” replied Jesus, “and yet, even of you, one is playing the devil’s part.”
Odpowiedział im Jezus: Izalim ja nie dwunastu was obrał? a jeden z was jest dyjabeł.
71 He meant Judas, the son of Simon Iscariot, who was about to betray him, though he was one of the Twelve.
A to mówił o Judaszu, synu Szymona, Iszkaryjocie; bo go ten wydać miał, będąc jednym z onych dwunastu.
