Acts 7
1 And the high-priest said, Are then these things so?
Тунчи англуно рашай пхучля Стефаностар: — Када чячимо?
2 And he said, Brethren and fathers, hearken. The God of glory appeared to our father Abraham, when he was in Mesopotamia, before he dwelt in Haran,
Стефано пхэнда: — Пхралалэ тай дада! Пошунэн ман! Пативакоро Дэвэл авиля амарэстэ пропапостэ Авраамостэ, кала вов инте джювда дэ Месопотамия — ды кодэлэ, сар вов ачиля тэ джювэ дэ Харрано.
3 and said to him, “Go forth from thy country and thy kindred, and come into the land which I will show thee.”
«Ачяв кадэва тхан тай пэхкоро родо, — пхэнда лэсти Дэвэл, — тай джя дэ пхув, сави Мэ сикавава тути».
4 Then came he out of the land of the Chaldaeans, and dwelt in Haran; and from thence, after his father was dead, he caused him to remove into this land wherein ye now dwell;
Авраамо ачявда пхув халдеенгири тай пэрэлагля дэ Харрано. Котарь, сар муля Авраамохкоро дад, Дэвэл пэрэлиджялда Авраамо дэ кодыя пхув, дэ сави тумэ екхатар джювэн.
5 and he gave him no inheritance in it, no, not so much as to set his foot on; and he promised to give it to him for a possession, and to his posterity after him, when as yet he had no child.
Дэвэл на дэня лэсти катэ нисави пхув, и которици пхуякоро на дэня. Нэ Дэвэл пхэнда, со дэла кадыя пхув лэсти тай лэхкэрэ родости, кала Авраамостэ инте на сля чяворэн.
6 And God spoke in this manner: “That his posterity should sojourn in a foreign land, and that they would bring them into bondage, and ill-treat them four hundred years;
Дэвэл пхэнэлас лэсти: «Тирэ чявэ на авэна хулая котэ, тев джювэна; вонэ авэна котэ копыля и лиджяна грыжа штаршэл бэрша.
7 and the nation to which they shall be in bondage will I judge,” said God; “and after that they shall come forth, and shall worship me in this place.”
Нэ Мэ марава кодэлэн манушэн, ко терэла лэн копыленца, — пхэнда Дэвэл, — и тунчи вонэ выджяна котарь тай авэна тэ тэлё Манди пэ кадэва тхан».
8 And he gave him the covenant of circumcision; and so he begat Isaac, and circumcised him on the eighth day; and Isaac begat Jacob, and Jacob the twelve patriarchs.
Тунчи Дэвэл дэня Авраамости завето тэ обчинэпэ. Авраамо ачиля дадэґа Исаакости и обчинда лэ пэ охтанго диво. Исаако ачиля дадэґа Иаковости, а Иаково — дэшудуенди патриархонэнди.
9 And the patriarchs, moved with envy, sold Joseph into Egypt; and God was with him,
Патриархуля калэ їлэґа дыкхэнас пэ Иосифо и битиндэ лэ дэ Египто. Нэ Дэвэл сля Иосифоґа
10 and delivered him out of all his afflictions, and gave him favor and wisdom in the sight of Pharaoh king of Egypt; and he made him governor over Egypt, and all his house.
тай фирисарда лэ всавиря бидатар. Вов дэня Иосифости годи тай терда кади, тэ авэл вов дэ патива фараоностэ, саво сля тхагари дэ Египто. Кодэва терда Иосифо прыбэшлэґа дэ всаворо Египто тай дэ всаворо лэхкоро цэр.
11 Now there came a famine over all the land of Egypt and Canaan, and great distress; and our fathers found no Sustenance.
Тунчи дэ всаворо Египто тай Ханаано ачиля бокх тай сля бари грыжа. Тай амарэ пропапуря нитев на аракхэнас хамо.
12 But Jacob, hearing that there was grain in Egypt, sent out our fathers first.
Кала Иаково шунда, со дэ Египто исин ворзо, вов бичалда пордэ амарэн пропапонэн пэрво моло.
13 And at the second time Joseph was recognized by his brothers, and the kindred of Joseph became known to Pharaoh.
Кала вонэ авиле авэр моло, Иосифо оттердапэ пэхкэрэ пхралэнди, тай фараоно уджянгля пала родо Иосифохкоро.
14 Then Joseph sent and called his father Jacob to him, and all his kindred, seventy five souls.
Тунчи Иосифо бичалда тэ акхарэ пэхкэрэ дадэ Иаково тай всаворо пэхкоро родо, савэн сля эфтадэша панч манушэн.
15 And Jacob went down [[into Egypt]], and died, he and our fathers.
Иаково авиля дэ Египто, тев муля и вов, и амарэ пропапуря.
16 And they were removed to Shechem, and laid in the tomb that Abraham bought for a sum of money of the sons of Hamor, the father of Shechem.
Лэнгэрэ трупуля пэрэлиджялдэ дэ Шэхемо и тховдэ дэ склепо, саво Авраамо тинда пала рупь Хаморохкэрэ чявэндэ дэ Шэхемо.
17 But as the time of the promise drew near, which God solemnly made to Abraham, the people grew and multiplied in Egypt,
Кала поджиля пашэ вряма, соб тэ терэлпэ пав лавэ, саво дэня Дэвэл Авраамости, амарэн манушэн дэ Египто ачеласпэ будэр.
18 until another king arose, who knew not Joseph.
Кади сля ды колэ, сар ваздэняпэ дэ Египто авэр тхагари, саво на джянгля пала Иосифо.
19 The same dealt subtly with our race, and ill-treated our fathers, so that they should cast out their infants, that they might not be preserved alive.
Вов прытасавэлас амарэн пропапунэн тай хрантимаґа выджялас пэ амарэн манушэн: вов заачявэлас тэ вычувэ чяворэн, савэ бэяндепэ, соб вонэ тэ мэрэн.
20 In which time Moses was born, and was exceedingly fair; who was nourished in his father's house three months.
Дэ кадыя вряма бэяндяпэ Моисеи и сля фартэ шукар англа Дэвэл. Трин чён лэ парварэнас дэ дадэхкоро цэр,
21 And when he was cast out, Pharaoh's daughter took him up, and nourished him for herself as a son.
а кала поджиля вряма тэ ачявэ лэ, Моисее лиля пэстэ фараонохкири чей тай выбарярда лэ, сар пэхкэрэ чявэ.
22 And Moses was instructed in all the wisdom of the Egyptians, and was mighty in his worlds and deeds.
Моисеи сля сиклярдо дэ всавири Египтохкири годи; вов сля зорало и дэ лав, и дэ рындонэн.
23 And when he was forty years old, it came into his heart to visit his brethren, the sons of Israel.
Кала лэсти сля саранда бэрш, вов задумисарда тэ дыкхэ, сар джювэн лэхкэрэ пхрала израильтянуря.
24 And seeing one of them suffer wrong, he defended him, and avenged him that was oppressed by smiting the Egyptian.
Тунчи вов удыкхля, со екхэ лэндар марэл египтянино. Лэсти ачиля дор кадэлэ манушэ, тай вов умарда египтянино.
25 For he supposed his brethren would understand that God through his hand would give them salvation; but they understood not.
Моисеи думисарэлас, со лэхкэрэ пхрала полэна: чэрэз лэ Дэвэл отмукэл лэн пэ воля, нэ вонэ када на полиле.
26 And the next day he showed himself to them as they were contending, and urged them to peace, saying, Ye are brethren; why do ye wrong one another?
Пэ авэр диво Моисеи удыкхля, сар марэнпэ дуй израильтянуря. Вов камля тэ слиджя лэн, соб тэ на марэнпэ. «Чявалэ, тумэ ж пхрала, — пхэнда вов, — пэ со ж тумэ задэн холи екх екхэсти?»
27 But he who was wronging his neighbor thrust him away, saying, “Who made thee a ruler and a judge over us?
Тунчи кодэва, саво марэлас аврэ, отчута пэстар Моисее тай пхэнда: «Ко тховда тут, соб ту тэ авэх пхурэдэрэґа тай сундисарэґа понад амэн?
28 Dost thou mean to kill me, as thou didst kill the Egyptian yesterday?”
Чи ту камэх и ман тэ умарэ, сар арати умардан египтянино?»
29 And Moses fled at this saying, and became a sojourner in the land of Midian, where he begat two sons.
Кала Моисеи шунда кадэла лава, вов нашля тай ачиля тэ джювэ дэ Мадианохкири пхув, сар мануш авря пхувятар. Котэ лэстэ дэ ире бэяндепэ дуй чявэ.
30 And when forty years were completed, there appeared to him in the wilderness of Mount Sinai an angel in the flaming fire of a bush.
Проджиля саранда бэрш, тай Моисеести авиля ангело дэ шуки пхув, надур плаестар Синаи, дэ яга, савяґа пхаболас терново рандь.
31 And Moses seeing it wondered at the sight; and as he drew near to behold it, the voice of the Lord came [[to him]],
Моисеи дэласпэ дыво, кала када дыкхля. Вов поджиля пашэ, соб фэдэр тэ роздыкхэ, и шунда ґласо Раехкоро:
32 saying, “I am the God of thy fathers, the God of Abraham and Isaac and Jacob.” And Moses trembled and durst not behold.
«Мэ Дэвэл тирэн пропапонэн, Дэвэл Авраамохкоро, Исаакохкоро тай Иаковохкоро». Моисеи ж тинисявэлас даратар и даралас тэ подыкхэ.
33 And the Lord said to him, “Loose the sandals from thy feet; for the place where thou standest is holy ground.
Рай пхэнда лэсти: «Злэ пэхкэрэ цуруля, колэсти со тхан, пэ саво ту ачех — свэнто пхув.
34 I have surely seen the oppression of my people in Egypt, and I have heard their groaning, and am come down to deliver them; and now, come, I will send thee into Egypt.”
Мэ удыкхлём, дэ савэ бибахталима джювэн Мурэ мануша дэ Египто и ушундом лэнгоро ровимо. Мэ сджилём, соб тэ дэ лэнди воля. А кана джя, Мэ бичалав тут дэ Египто».
35 This Moses, whom they denied, saying, “Who made thee a ruler and a judge?” this very man did God send both as a ruler and a redeemer with the hand of the angel who appeared to him in the bush.
Кодэлэ Моисее, ка вонэ отчутэ пэстар тай пала ка дэдумане: «Ко тховда тут, соб ту тэ авэх пхурэдэрэґа тай сундисарэґа понад амэн?» — Дэвэл бичалда кана сар пхурэдэрэ и фирисаре чэрэз ангело, саво сикавдапэ лэсти дэ терново рандь.
36 This very man brought them out, working wonders and signs in the land of Egypt, and in the Red Sea, and in the wilderness forty years.
Моисеи вылиджялда лэн Египтостар, терэлас дывуря тай допхэнимо дэ Египто, паша Лоло море и дэ шуки пхув, тев сле вонэ саранда бэрш.
37 This is the Moses who said to the sons of Israel, “A prophet will God raise up to you from among your brethren, as he raised up me.”
Кадэва ж Моисеи пхэнда израильтянонэнди: «Тумарэ пхралэндар Дэвэл ваздэла тумэнди Англунаре, сар ман».
38 This is he that was in the assembly in the wilderness with the anger who spake to him on Mount Sinai, and with our fathers; who received the living oracles to give to us;
Кала вов їтханэ Израилёхкэрэ манушэнца стидэняпэ дэ шуки пхув, ангело пхэнэлас лэґа тай амарэ пропапунэнца пэ плай Синаи. Тунчи Моисеи прылиля джювдо лав и пэрэдэня лэ амэнди.
39 to whom our fathers would not be obedient, but thrust him from them, and in their hearts turned back into Egypt,
Нэ амарэ дада отпхэндэпэ тэ кандэ лэ, отчутэ лэ тай скамле тэ рисявэ дэ Египто.
40 saying to Aaron, “Make us gods who shall go before us; for as for this Moses, who brought us out of the land of Egypt, we know not what is become of him.”
Вонэ пхэндэ Аароности: «Стер амэнди дэвлэн, савэ англа амэн джяна. Колэсти со амэ на джянах, со тердапэ кадэлэ Моисееґа, саво вылиджялда амэн Египтостар».
41 And they made a calf in those days, and offered sacrifice to the idol, and rejoiced in the works of their own hands.
Дэ кодэлэ дивэ вонэ тердэ совнакунэ гуруворэ, андэ кадэлэ дэвлорэсти жэртва тай сле лошалэ рындостар, саво тердэ пэхкэрэ вастэнца.
42 But God turned away, and gave them up to worship the host of heaven; as it is written in the book of the Prophets, “Did ye offer to me slain beasts and sacrifices for forty years in the wilderness, O house of Israel?
Дэвэл же отрисардапэ лэндар и ачявда лэн тэ тэлён болыбнахкэрэ чэргэнэнди, сар искриисардо пала када дэ лилэн англунаренгэрэн: «Цэр Израилёхкоро! Чи важ Ман тумэ чинэнас тай анэнас жэртвы дэ шуки пхув, сар саранда бэрш котэ сле?
43 And ye took up the tabernacle of Moloch, and the star of the god Rephan, the figures which ye made to worship them; and I will carry you away beyond Babylon.”
Тумэ лиле пэґа дэвлорэ Молохохкири катуна, чэргэнь тумарэ дэвлорэстар Ремфаностар, и кода, со тердэ тумарэ васта, соб кадэлэсти тэ тэлё. Пала кода Мэ бичалава тумэн дэ копылен дурэдэр Вавилоностар».
44 Our fathers had the tabernacle of the testimony in the wilderness, as he that spoke to Moses commanded that he should make it according to the pattern that he had seen;
Тумарэ дадэндэ дэ шуки пхув сля Катуна Допхэнимахкири, стерди пав прыпхэнимо, саво Дэвэл дэня Моисеести, и пав кодэва рындо, саво дыкхля Моисеи.
45 which also our fathers received and brought in with Joshua, at their taking possession of the gentiles whom God drove out from before our fathers, until the days of David;
Кала амарэ дада прылиле кадыя Катуна, вонэ тай лэнгоро пхурэдэр Исусо Навиёхкоро влиджялдэ ла дэ пхувен, тев джювдэ манушэнгэрэ родуля, савэн Дэвэл розтрадэня англа лэн. И кади сля ды колэ, кала ачиля тхагареґа Давидо,
46 who found favor before God, and asked that he might find a habitation for the God of Jacob.
савэ Дэвэл камэлас и саво мангля Дэвлэстар тэ аракхэ цэр, тев тэлён, важ родо Иаковохкоро.
47 But Solomon built him a house.
Нэ цэр Дэвлэсти стерда Соломоно.
48 Yet the Most High dwelleth not in [[temples]] made with hands; as saith the prophet,
Барэдэрэхкоро же на джювэл дэ цэрэн, савэ стердэ мануша. Англунари дэдумэл пала када:
49 “Heaven is my throne, and the earth is my footstool. What house will ye build for me? saith the Lord; or what is the place of my rest?
«Болыбэн — троно Муро, тай пхув исин тхан, тев ачен Мурэ пурэ. Саво тумэ камэн тэ терэ Манди цэр? — пхэнэл Рай. — Тев тхан, соб Манди тэ отцинявэ?
50 Did not my hands make all these things?”
Чи на Мурэ вастэґа вса откада стердо?»
51 Stiffnecked, and uncircumcised in heart and ears! ye do always resist the Holy Spirit; as your fathers did, so do ye.
Тумэ — накандинэ, тумэ — мануша барунэ їлэнца и кашукэ канэнца! Тумэ, сар тумарэ пропапуря, всавири вряма на уштавэн Свэнтонэ Фаности!
52 Which of the prophets did not your fathers persecute? And they slew those who foretold the coming of the righteous one, of whom ye have now become the betrayers and murderers;
Ка англунарендар на камле тэ вытрадэ тумарэ пропапуря? Вонэ умардэ кодэлэн, ко пхэнэнас пэ англал, со авэла Чячюно. А кана тумэ прэдэне тай умардэ Лэ!
53 ye who received the Law as ordained through angels, and did not keep it.
Тумэ прылиле Упхэнимо, саво пэрэдэне тумэнди ангелуря, нэ на тердэ пав лэ.
54 But when they heard these things, their hearts were filled with rage, and they gnashed their teeth at him.
Кала вонэ шундэ када, вонэ мижыле и ачиле тэ стасавэ пэхкэрэ данда.
55 But, being full of the Holy Spirit, he looked up earnestly into heaven, and saw the glory of God, and Jesus standing on the right hand of God,
Стефано же пхэрдиля Свэнтонэ Фаноґа и ваздэня якха дэ болыбэн, и удыкхля патив Дэвлэхкири тай Исусо, Саво ачелас пав чячи риг Дэвлэстар.
56 and said, Lo, I behold the heavens opened, and the Son of man standing on the right hand of God.
— Дыкхэн, — пхэнда вов, — мэ дыкхав оттердо болыбэн и Чявэ Манушыканэ, Саво ачел пав чячё васт Дэвлэстар.
57 And they cried out with a loud voice, and stopped their ears, and rushed upon him with one accord;
Тунчи вонэ всавэрэ затердэ пэхкэрэ кана, фартэ типисиле и чутэпэ пэр лэстэ.
58 and having cast him out of the city, they stoned him. And the witnesses laid down their garments at the feet of a young man named Saul;
Вонэ выцырдэне Стефано пала форо тай ачиле тэ чувэ дэ лэ бара. Кодэла, ко дыкхле сар лэ дошарэнас, тховдэ пэхкири їда паша пурэн тэрнэ чявэстэ, савэ акхарэнас Савло.
59 and they stoned Stephen, making supplication, and saying, Lord Jesus, receive my spirit.
Кала вонэ чувэнас пэр лэстэ барэнца, Стефано мангляпэ: — Рае Исусо! Прылэ муро фано!
60 And kneeling down he cried with a loud voice, Lord, lay not this sin to their charge. And saying this, he fell asleep.
Тунчи вов тэлэдэня пэ чянгэн и фартэ затиписиля: — Рае, отмук лэнди кадэва бэзимо! Кадэлэ лавэнца вов муля.
