Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 To know wisdom and instruction, to discern the words of understanding.
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 To receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity.
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 To give shrewdness to the inexperienced, knowledge and discretion to the young man.
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 A wise man will hear and increase in learning, and a man of understanding will attain to sound counsel.
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 To understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 The fear of YHWH is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 My son, listen to your father's instruction, and do not forsake your mother's teaching:
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 for they will be a garland to grace your head, and a necklace around your neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 My son, if sinners entice you, do not consent.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they say, "Come with us, Let's lie in wait for blood; let's lurk secretly for the innocent without cause;
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
12 let's swallow them up alive like Sheol, and whole, like those who go down into the pit. (Sheol h7585)
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 We'll find all valuable wealth. We'll fill our houses with spoil.
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Throw in your lot with us. We'll all have one purse."
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 My son, do not walk in the way with them. Keep your foot from their path,
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 For in vain is the net spread in the sight of any bird:
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 but these lie in wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 "How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 Turn at my reproof. Look, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 because they hated knowledge, and did not choose the fear of YHWH.
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm."
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
