Proverbs 22
1 A good name is preferable to abundant riches, and good grace, to silver and to gold.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 The rich and poor meet together: the Lord is the maker them all.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 The prudent foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 The reward of humility [and] the fear of the Lord are riches and honor, and life.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Thorns and snares are on the way of a perverse man: he that doth guard his soul will keep far from them.
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 Train up the lad in accordance with his course: even when he groweth old, will he not depart from it.
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 A rich man ruleth over the poor, and the borrower is servant to the man that lendeth.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 He that soweth injustice will reap wrong-doing; and the rod of God's wrath will not fail.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 A man of a benevolent eye will indeed be blessed; for he giveth of his bread to the poor.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Drive away the scorner, and strife will go off; and then will cease contention and dishonor.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 He that loveth with a pure heart, and hath grace on his lips, will have the king as his friend.
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 The eyes of the Lord guard knowledge, and he overturneth the words of the treacherous.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 The slothful saith, There is a lion without, in the midst of the streets shall I be murdered.
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 A deep pit is the mouth of adulterous women: he that hath obtained the indignation of the Lord will fall thereinto.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 When folly is bound fast to the heart of a lad, the rod of correction must remove it far from him.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 He that oppresseth the poor to increase his riches, [must at length] give to the rich, and come only to want.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Incline thy ear, and hear the words of the wise, and apply thy heart unto my knowledge.
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 For it is a pleasant thing if thou keep them within thy bosom, if they be altogether firmly seated upon thy lips.
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 That thy trust may be in the Lord, have I made them known to thee this day, yea, even to thee.
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Have not I written for thee excellent things in counsels and knowledge,
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 That I might make thee know rectitude, the sayings of truth; that thou mightest bring back answers of truth to those that send thee?
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Rob not the poor, because he is poor, neither crush the afflicted in the gate;
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 For the Lord will plead their cause, and despoil the life of those that despoil them.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Make no friendship with a man given to anger; and with a man of fury thou must have no intercourse:
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 Lest thou learn his ways, and get a snare for thy own soul.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Be not one of those that pledge their hand, or of those that are sureties for debts.
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 If thou have nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Remove not the ancient landmark, which thy fathers have established.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 Seest thou a man that is diligent in his work? before kings may he place himself: let him not place himself before obscure men.
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
