Proverbs 14
1 Every wise woman buildeth her house; but the foolish plucketh it down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He that walketh in his uprightness feareth the LORD; but he that is perverse in his ways despiseth Him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish is a rod of pride; but the lips of the wise shall preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen are, the crib is clean; but much increase is by the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie; but a false witness breatheth forth lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 A scorner seeketh wisdom, and findeth it not; but knowledge is easy unto him that hath discernment.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go from the presence of a foolish man, for thou wilt not perceive the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent is to look well to his way; but the folly of fools is deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Amends pleadeth for fools; but among the upright there is good will.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth its own bitterness; and with its joy no stranger can intermeddle.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked shall be overthrown; but the tent of the upright shall flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way which seemeth right unto a man, but the end thereof are the ways of death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart acheth; and the end of mirth is heaviness.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The dissembler in heart shall have his fill from his own ways; and a good man shall be satisfied from himself.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The thoughtless believeth every word; but the prudent man looketh well to his going.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise man feareth, and departeth from evil; but the fool behaveth overbearingly, and is confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 He that is soon angry dealeth foolishly; and a man of wicked devices is hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The thoughtless come into possession of folly; but the prudent are crowned with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The evil bow before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 The poor is hated even of his own neighbour; but the rich hath many friends.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that despiseth his neighbour sinneth; but he that is gracious unto the humble, happy is he.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Shall they not go astray that devise evil? But mercy and truth shall be for them that devise good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all labour there is profit; but the talk of the lips tendeth only to penury.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 The crown of the wise is their riches; but the folly of fools remaineth folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A true witness delivereth souls; but he that breatheth forth lies is all deceit.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the LORD a man hath strong confidence; and his children shall have a place of refuge.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of the LORD is a fountain of life, to depart from the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king's glory; but in the want of people is the ruin of the prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 He that is slow to anger is of great understanding; but he that is hasty of spirit exalteth folly.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A tranquil heart is the life of the flesh; but envy is the rottenness of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresseth the poor blasphemeth his Maker; but he that is gracious unto the needy honoureth Him.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 The wicked is thrust down in his misfortune; but the righteous, even when he is brought to death, hath hope.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 In the heart of him that hath discernment wisdom resteth; but in the inward part of fools it maketh itself known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a nation; but sin is a reproach to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king's favour is toward a servant that dealeth wisely; but his wrath striketh him that dealeth shamefully.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
