Proverbs 14
1 A wise woman buildeth her house: but the foolish destroyeth it with her owne handes.
Bawa't pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay: nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.
2 He that walketh in his righteousnes, feareth the Lord: but he that is lewde in his wayes, despiseth him.
Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon: nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.
3 In the mouth of the foolish is the rod of pride: but the lippes of the wise preserue them.
Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan: nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.
4 Where none oxen are, there the cribbe is emptie: but much increase cometh by the strength of the oxe.
Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis: nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.
5 A faithfull witnes will not lye: but a false record will speake lyes.
Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan: nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.
6 A scorner seeketh wisdome, and findeth it not: but knowledge is easie to him that will vnderstande.
Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan: nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.
7 Depart from the foolish man, when thou perceiuest not in him the lippes of knowledge.
Paroon ka sa harapan ng taong mangmang, at hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:
8 The wisdome of ye prudent is to vnderstand his way: but the foolishnes of the fooles is deceite.
Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.
9 The foole maketh a mocke of sinne: but among the righteous there is fauour.
Ang mangmang ay tumutuya sa sala: nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.
10 The heart knoweth the bitternes of his soule, and the stranger shall not medle with his ioy.
Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan; at ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.
11 The house of the wicked shalbe destroyed: but the tabernacle of the righteous shall florish.
Ang bahay ng masama ay mababagsak: nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.
12 There is a way that seemeth right to a man: but the issues thereof are the wayes of death.
May daan na tila matuwid sa isang tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
13 Euen in laughing the heart is sorowful, and the ende of that mirth is heauinesse.
Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw; at ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.
14 The heart that declineth, shall be saciate with his owne wayes: but a good man shall depart from him.
Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ng kaniyang sariling mga lakad: at masisiyahang loob ang taong mabuti.
15 The foolish will beleeue euery thing: but the prudent will consider his steppes.
Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita: nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.
16 A wise man feareth, and departeth from euill: but a foole rageth, and is carelesse.
Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan: nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.
17 He that is hastie to anger, committeth follie, and a busie body is hated.
Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan: at ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.
18 The foolish do inherite follie: but the prudent are crowned with knowledge.
Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan: nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.
19 The euill shall bowe before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti; at ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.
20 The poore is hated euen of his own neighbour: but the friendes of the rich are many.
Ipinagtatanim ang dukha maging ng kaniyang kapuwa: nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.
21 The sinner despiseth his neighbour: but he that hath mercie on the poore, is blessed.
Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala: nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.
22 Doe not they erre that imagine euill? but to them that thinke on good things, shalbe mercie and trueth.
Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan? Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.
23 In all labour there is abundance: but the talke of the lippes bringeth onely want.
Sa lahat ng gawain ay may pakinabang: nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.
24 The crowne of the wise is their riches, and the follie of fooles is foolishnes.
Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.
25 A faithfull witnes deliuereth soules: but a deceiuer speaketh lyes.
Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao: nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.
26 In the feare of the Lord is an assured strength, and his children shall haue hope.
Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala: at ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.
27 The feare of the Lord is as a welspring of life, to auoyde the snares of death.
Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan, upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.
28 In the multitude of the people is the honour of a King, and for the want of people commeth the destruction of the Prince.
Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari: nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.
29 He that is slowe to wrath, is of great wisdome: but he that is of an hastie minde, exalteth follie.
Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa: nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.
30 A sounde heart is the life of the flesh: but enuie is the rotting of the bones.
Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan: nguni't ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.
31 He that oppresseth the poore, reprooueth him that made him: but hee honoureth him, that hath mercie on the poore.
Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa Maylalang sa kaniya. Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.
32 The wicked shall be cast away for his malice: but the righteous hath hope in his death.
Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa: nguni't ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.
33 Wisedome resteth in the heart of him that hath vnderstanding, and is knowen in the mids of fooles.
Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa: nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.
34 Iustice exalteth a nation, but sinne is a shame to the people.
Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa: nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.
35 The pleasure of a King is in a wise seruant: but his wrath shalbe toward him that is lewde.
Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan: nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.
