Proverbs 14

1 A wise woman buildeth her house: but the foolish destroyeth it with her owne handes.

ژنی دانا ماڵی خۆی بنیاد دەنێت، گێلیش بە دەستی خۆی کاولی دەکات.

2 He that walketh in his righteousnes, feareth the Lord: but he that is lewde in his wayes, despiseth him.

ئەوەی ڕاستەڕێیەکەی خۆی بگرێت لەخواترسە، بەڵام ئەوەی ڕێگای خۆی خوار بکاتەوە سووکایەتی پێ دەکات.

3 In the mouth of the foolish is the rod of pride: but the lippes of the wise preserue them.

گێل بە قسەکانی خۆی تووشی گۆچانی سزادان دەبێت، بەڵام دانایان لێوەکانیان دەیانپارێزن.

4 Where none oxen are, there the cribbe is emptie: but much increase cometh by the strength of the oxe.

کە مانگا نەبێت ئاخوڕ بەتاڵە، دروێنەی زۆریش بە هێزی گایە.

5 A faithfull witnes will not lye: but a false record will speake lyes.

شایەتی دەستپاک درۆ ناکات، بەڵام شایەتی درۆزن درۆ بڵاو دەکاتەوە.

6 A scorner seeketh wisdome, and findeth it not: but knowledge is easie to him that will vnderstande.

گاڵتەجاڕ داوای دانایی دەکات و نایدۆزێتەوە، بەڵام زانیاری بۆ تێگەیشتوو ئاسانە.

7 Depart from the foolish man, when thou perceiuest not in him the lippes of knowledge.

لەبەردەم کەسی گێل دووربکەوە، چونکە لە لێوەکانی زانیاری نابیستیت.

8 The wisdome of ye prudent is to vnderstand his way: but the foolishnes of the fooles is deceite.

دانایی ژیر تێگەیشتنی ڕێگای خۆیەتی، بەڵام گێلایەتی گێلەکان فریودانە.

9 The foole maketh a mocke of sinne: but among the righteous there is fauour.

گێلەکان گاڵتە بە تاوان دەکەن، بەڵام لەنێو سەرڕاستان ڕەزامەندی خودا دەدۆزرێتەوە.

10 The heart knoweth the bitternes of his soule, and the stranger shall not medle with his ioy.

هەر دڵێک تاڵیێتی گیانی خۆی دەزانێت، کەسیش لە خۆشییەکەیدا بەشداری ناکات.

11 The house of the wicked shalbe destroyed: but the tabernacle of the righteous shall florish.

ماڵی بەدکارەکان کاول دەبێت، بەڵام ڕەشماڵی سەرڕاستان گەشە دەکات.

12 There is a way that seemeth right to a man: but the issues thereof are the wayes of death.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

13 Euen in laughing the heart is sorowful, and the ende of that mirth is heauinesse.

بگرە لە پێکەنینیشدا دڵ تەنگ دەبێت، لەوانەیە کۆتایی خۆشیش خەم بێت.

14 The heart that declineth, shall be saciate with his owne wayes: but a good man shall depart from him.

کەسی ڕاڕا لە ڕێگای خۆی تێر دەبێت، پیاوچاکیش لەوەی کە هەیەتی.

15 The foolish will beleeue euery thing: but the prudent will consider his steppes.

ساویلکە بە هەموو قسەیەک بڕوا دەکات، بەڵام ژیر دەڕوانێتە هەنگاوەکانی خۆی.

16 A wise man feareth, and departeth from euill: but a foole rageth, and is carelesse.

کەسی دانا لە خودا دەترسێت و لە خراپە لادەدات، بەڵام گێل سەرگەرمە و پشت ئەستوورە.

17 He that is hastie to anger, committeth follie, and a busie body is hated.

کەسی هەڵەشە ڕەفتاری گێلانە دەکات، پیاوی تەڵەکەبازیش مایەی ڕقە.

18 The foolish do inherite follie: but the prudent are crowned with knowledge.

ساویلکەکان میراتگری گێلایەتین، بەڵام ژیرەکان سەریان بە زانیاری دەڕازێنرێتەوە.

19 The euill shall bowe before the good, and the wicked at the gates of the righteous.

بەدکاران لەبەردەم پیاوچاکان دەچەمێنەوە، خراپەکارانیش لە بەردەرگای کەسی ڕاستودروست.

20 The poore is hated euen of his own neighbour: but the friendes of the rich are many.

هەژار تەنانەت دراوسێکەشی ڕقی لێی دەبێتەوە، بەڵام دەوڵەمەند دۆستی زۆرە.

21 The sinner despiseth his neighbour: but he that hath mercie on the poore, is blessed.

ئەوەی سووکایەتی بە دراوسێکەی بکات گوناه دەکات، بەڵام خۆزگە دەخوازرێ بەوەی لەگەڵ هەژاران میهرەبانە.

22 Doe not they erre that imagine euill? but to them that thinke on good things, shalbe mercie and trueth.

ئایا وێڵ نابن ئەوانەی پیلانی خراپە دادەڕێژن؟ بەڵام خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لەگەڵ ئەوانەیە کە پلانی چاکە دادەڕێژن.

23 In all labour there is abundance: but the talke of the lippes bringeth onely want.

لە هەموو ماندووبوونێک سوود هەیە، بەڵام تەنها قسەی لێوان بێت بەرەو نەبوونییە.

24 The crowne of the wise is their riches, and the follie of fooles is foolishnes.

دەوڵەمەندی تاجی دانایانە، بەڵام گێلایەتی نادانایان دەڕازێنێتەوە.

25 A faithfull witnes deliuereth soules: but a deceiuer speaketh lyes.

شایەتی ڕاستگۆ دەربازکەری خەڵکە، بەڵام ئەوەی درۆ بڵاو دەکاتەوە تەفرەدەرە.

26 In the feare of the Lord is an assured strength, and his children shall haue hope.

ئەوەی لە یەزدان بترسێت دڵنیاییەکی بەهێزی هەیە، بۆ کوڕەکانیشی دەبێتە پەناگا.

27 The feare of the Lord is as a welspring of life, to auoyde the snares of death.

لەخواترسی کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن.

28 In the multitude of the people is the honour of a King, and for the want of people commeth the destruction of the Prince.

زۆری گەل شکۆمەندییە بۆ پاشا، بەڵام نەمانی گەل شکستی میرە.

29 He that is slowe to wrath, is of great wisdome: but he that is of an hastie minde, exalteth follie.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت باش تێدەگات، بەڵام ئەوەی هەڵەشە بێت گێلایەتی دەردەخات.

30 A sounde heart is the life of the flesh: but enuie is the rotting of the bones.

دڵی ئارام ژیان بە جەستە دەبەخشێت، بەڵام ئیرەیی ئێسک کلۆر دەکات.

31 He that oppresseth the poore, reprooueth him that made him: but hee honoureth him, that hath mercie on the poore.

ئەوەی ستەم لە هەژار بکات سووکایەتی بە دروستکەرەکەی دەکات، بەڵام ئەوەی لەگەڵ نەدار میهرەبانە ڕێز لە خودا دەگرێت.

32 The wicked shall be cast away for his malice: but the righteous hath hope in his death.

خراپەکار بە خراپەکانی خۆی دەکەوێنرێت، بەڵام کەسی ڕاستودروست لە مردنیشی پەناگای هەیە.

33 Wisedome resteth in the heart of him that hath vnderstanding, and is knowen in the mids of fooles.

دانایی لەناو دڵی کەسی تێگەیشتوو دەحەسێتەوە، هەروەها گێلەکان تەنانەت ناواخنیشیان دەزانرێت.

34 Iustice exalteth a nation, but sinne is a shame to the people.

ڕاستودروستی نەتەوە بەرز دەکاتەوە، بەڵام گوناه شەرمەزاری گەلانە.

35 The pleasure of a King is in a wise seruant: but his wrath shalbe toward him that is lewde.

ڕەزامەندی پاشا بۆ خزمەتکاری وریایە، بەڵام تووڕەبوونی لە خزمەتکاری شەرمەزارە.