Acts 7
1 And the high priest said, Are these things then so?
Тунчи баро рашай пушля Стэфанос: — Када чячес кадя?
2 And he said, Brethren and fathers, hearken. The God of glory appeared to our father Abraham when he was in Mesopotamia, before he dwelt in Charran,
Вов пхэндя: — Пхрала и дада, выашунэнтэ! Кала амаро дад Авраамо инке на пэрэтрадя андо Харано и жувэлас андэ Месопотамия, Дэл славако авиля лэстэ
3 and said to him, Go out of thy land and out of thy kindred, and come into the land which I will shew thee.
и пхэндя: «Ужа пай пхув тири и лэ родостар тирэстар и жа кай пхув, сави Мэ тути сикавава».
4 Then going out of the land of the Chaldeans he dwelt in Charran, and thence, after his father died, he removed him into this land in which ye now dwell.
Тунчи вов жыля пай пхув халдеёндири и авиля андо Харано. Ай котар, кала муля лэско дад, о Дэл пэрэандярдя лэс андэ кадья пхув, андэ сави тумэ икхатар жувэн.
5 And he did not give him an inheritance in it, not even what his foot could stand on; and promised to give it to him for a possession, and to his seed after him, when he had no child.
И на дя лэсти пэр латэ нисаво котор пхув, а пхэндя, со отдэла кадья пхув лэсти и лэстирэ бэяцэнди тунчи, кала вов инке сас бибэяцэнго.
6 And God spoke thus: His seed shall be a sojourner in a strange land, and they shall enslave them and evil entreat [them] four hundred years;
И пхэндя лэсти о Дэл: «Тирэ бэяцэ авэна найчяченца андэ найпэстири пхув, и лэн терэна бутярнэнца, и онэ андярэна грыжа штаршэл бэрша.
7 and the nation to which they shall be in bondage will I judge, said God; and after these things they shall come forth and serve me in this place.
Нэ Мэ, — пхэндя о Дэл, — авава тэ сындосарав кодва народо, кастэ онэ авэна бутярнэнца, и тунчи онэ выжана и авэна тэ тэлён Манди пэ кадва тхан».
8 And he gave to him [the] covenant of circumcision; and thus he begat Isaac and circumcised him the eighth day; and Isaac Jacob, and Jacob the twelve patriarchs.
Тунчи Вов дя лэсти завето тэ обшынэлпэ. Авраамо, кала бэяндиля Исаако, обшындя лэс андо охто дес. Кав Исаако бэяндиля Иаково, ай кав Иаково — дэшудуй патриархоря.
9 And the patriarchs, envying Joseph, sold him away into Egypt. And God was with him,
Патриархоря завистятар битиндэ Иосифос андо Египто. Нэ Дэл сас лэса
10 and delivered him out of all his tribulations, and gave him favour and wisdom in the sight of Pharaoh king of Egypt, and he appointed him chief over Egypt and all his house.
и фэрисардя лэс всаворя грыжатар. Вов дя Иосифости годи и мищимос англав фараоно, тхагар египтонэнго. Ай кодва тердя лэс пхурэдэрэса андо Египто и андо всаворо пэско чер.
11 But a famine came upon all the land of Egypt and Canaan, and great distress, and our fathers found no food.
Тунчи авиле бокхалимос и бари грыжа пэ всаворэ пхувья Египто и Ханаано. Амарэ дада никай на аракхэнас хамос.
12 But Jacob, having heard of there being corn in Egypt, sent out our fathers first;
Кала Иаково ашундя, кай андо Египто исин марно, вов бишалдя кордэ амарэ дадэн екх моло.
13 and the second time Joseph was made known to his brethren, and the family of Joseph became known to Pharaoh.
Ай сар онэ авиле авэр моло, Иосифо отпхэрнадяпэ пэстирэ пхралэнди, и фараоно ужангля пала Иосифоско родо.
14 And Joseph sent and called down to him his father Jacob and all [his] kindred, seventy-five souls.
Тунчи Иосифо бишалдя и акхардя пэстирэс дадэс Иаковос и всаворо пэско родо, савэс сас эхтадэш панч манушэн.
15 And Jacob went down into Egypt and died, he and our fathers,
Иаково авиля андо Египто. Котэ муле вов и дада амарэ.
16 and were carried over to Sychem and placed in the sepulchre which Abraham bought for a sum of money of the sons of Emmor the [father] of Sychem.
Лэндирэ тилоря сас пэрэандярдэ андо Шэхемо и тховдэ андо склэпо, саво тиндя Авраамо палай рупунэ кай шавэ Хаморостирэ андо Шэхемо.
17 But as the time of promise drew near which God had promised to Abraham, the people increased and multiplied in Egypt,
И сар майпашэ сас вряма, кала тердяпэ кода, пала со Дэл солахалас лэ Авраамости, амарэн манушэн ашэлас майбут андо Египто,
18 until another king over Egypt arose who did not know Joseph.
жыкай кодья вряма, сар андо Египто вазгляпэ авэр тхагар, саво на жанэлас Иосифос.
19 He dealt subtilly with our race, and evil entreated the fathers, casting out their infants that they might not live.
Кадва хрантимаса обжаласпэ амарэ народоса, стасавэлас дадэн амарэн, терэлас кадя, соб онэ тэ вышон пэстирэн бэяцэн, савэ найдэлмут бэяндиле, кай кола тэ мэрэн.
20 In which time Moses was born, and was exceedingly lovely, who was nourished three months in the house of his father.
Андэ кадья вряма бэяндиля Моисеё, вов сас шукар англав Дэл. Трин шон лэс праварэнас андо чер лэстирэ дадэстэ.
21 And when he was cast out, the daughter of Pharaoh took him up, and brought him up for herself [to be] for a son.
А сар сас шуто, лэс ля щей фараоностири и барярдя лэс, сар пэстирэс шавэс.
22 And Moses was instructed in all [the] wisdom of the Egyptians, and he was mighty in his words and deeds.
Моисеё сас сытярдо всаворя египтостиряти годяти и сас зорало андэ лава и рындоря.
23 And when a period of forty years was fulfilled to him, it came into his heart to look upon his brethren, the sons of Israel;
Сар лэсти ашыля саранда бэрш, авиля лэсти по води тэ авэл кай пэстирэ пхрала, шавэ Израилёстирэ.
24 and seeing a certain one wronged, he defended [him], and avenged him that was being oppressed, smiting the Egyptian.
И удикхля, сар екхэсти лэндар египтянино терэлас бида. Вов тэрдиля пала лэстэ, отпотиндя вражымарести и умардя египтянинос.
25 For he thought that his brethren would understand that God by his hand was giving them deliverance. But they understood not.
Вов гындолас, лэстирэ пхрала полэна, со Дэл лэстирэса вастэса дэл лэнди фэрисаримос, нэ онэ на полинэ.
26 And on the morrow he shewed himself to them as they were contending, and compelled them to peace, saying, Ye are brethren, why do ye wrong one another?
Пэ авэр дес, кала коисавэ андай лэндэ марэнаспэ, вов авиля и закамля тэ андярэл лэн кав миро, пхэндя: «Муршалэ, тумэ ж пхрала! Пэр со терэн бида екх екхэсти?»
27 But he that was wronging his neighbour thrust him away, saying, Who established thee ruler and judge over us?
Нэ кодва, ко терэлас бида лэ пашутнэсти, отшутя лэс пэстар тай пхэндя: «Ко тут тховдя пхурэдэрэса и сындомареса паша амэндэ?
28 Dost thou wish to kill me as thou killedst the Egyptian yesterday?
Чи на камэс ту и ман тэ умарэс, сар арати умардян египтянинос?»
29 And Moses fled at this saying, and became a sojourner in the land of Madiam, where he begat two sons.
Кала Моисеё ашундя кала лава, вов нашля тай ашыляпэ тэ жувэл андэ пхув Мадиамо, котэ андэ лэстэ бэяндиле дуй шавэ.
30 And when forty years were fulfilled, an angel appeared to him in the wilderness of mount Sinai, in a flame of fire of a bush.
Кала прожыля саранда бэрша, андэ мал, пашав плай Синаё кав Моисеё авиля ангело андэ яг, сави пхаболас андо пусаимаско кустарнико.
31 And Moses seeing it wondered at the vision; and as he went up to consider it, there was a voice of [the] Lord,
Моисеё дивосайля, кала удикхля када. Вов поджыля тэ подикхэл пэ када и ашундя котар гласо лэ Раеско:
32 I am the God of thy fathers, the God of Abraham, and of Isaac, and of Jacob. And Moses trembled, and durst not consider [it].
«Мэ Дэл тирэ дадэнго, Дэл Авраамоско, Исаакоско и Иаковоско». Моисеё тиноласпэ даратар и на ваздэлас пэстирэ якха.
33 And the Lord said to him, Loose the sandal of thy feet, for the place on which thou standest is holy ground.
Рай пхэндя лэсти: «Злэ пэрналэ пай тирэ пэрнэ, колэсти со пхув, пэ сави ту тэрдёс — свэнто.
34 I have surely seen the ill treatment of my people which is in Egypt, and I have heard their groan, and have come down to take them out of it; and now, come, I will send thee to Egypt.
Мэ дикхлем, сар стасавэн Мэрно народо андо Египто, и ашундэм лэско ровимос, и авилем тэ фэрисарав лэс. Ай икхатар жа, Мэ бишалав тут андо Египто».
35 This Moses, whom they refused, saying, Who made thee ruler and judge? him did God send [to be] a ruler and deliverer with the hand of the angel who appeared to him in the bush.
Калэс Моисеёс, савэстар онэ отпхэндэпэ лавэнца: «Ко тховдя тут пхурэдэрэса и сындомареса?» — Дэл бишалэл сар пхурэдэрэс и фэрисаримарес черэз ангелос, саво сикадиля лэсти андав пусаимаско кустарнико.
36 He led them out, having wrought wonders and signs in the land of Egypt, and in the Red sea, and in the wilderness forty years.
Кадва выандярдя лэн тай тердя диворя и шпэры андэ пхув Египто, и андо Лоло море, и андэ мал саранда бэрш.
37 This is the Moses who said to the sons of Israel, A prophet shall God raise up to you out of your brethren like me [him shall ye hear].
Када кодва Моисеё, саво пхэндя шавэнди Израилёстирэнди: «Андай тумарэ пхрала о Дэл тховэла тумэнди пророкос, сар тховдя ман».
38 This is he who was in the assembly in the wilderness, with the angel who spoke to him in the mount Sinai, and with our fathers; who received living oracles to give to us;
Када кодва, саво стидяпэ андэ мал лэ амарэнца дадэнца и лэ ангелоса, саво дэлас дума лэса по плай Синаё. Када вов приля жундэ лава, кай тэ пэрэдэл амэнди.
39 to whom our fathers would not be subject, but thrust [him] from them, and in their hearts turned back to Egypt,
Амарэ дада на закамле тэ кандэн Моисеёс, нэ отшутэ лэс тай тходэ андо води тэ рисавэн андо Египто.
40 saying to Aaron, Make us gods who shall go before us; for this Moses, who brought us out of the land of Egypt, we know not what has happened to him.
Онэ пхэндэ Аароности: «Стер амэнди дэвлэн, савэ жана англай амэндэ, пала кода со амэ на жанас, со тердяпэ лэ Моисеёса, саво выандярдя амэн андай Египтостири пхув».
41 And they made a calf in those days, and offered sacrifice to the idol, and rejoiced in the works of their own hands.
Ай андэ кола деса онэ стердэ гурувэс тай андэ жэртва идолости и лошавэнас колэсти, со стердэ пэстирэ вастэнца.
42 But God turned and delivered them up to serve the host of heaven; as it is written in [the] book of the prophets, Have ye offered me victims and sacrifices forty years in the wilderness, O house of Israel?
Дэл отрисайля лэндар и ашадя лэн тэ тэлён чергаенди пав болыбэн, сар пистросардо андэ лила пророкондирэ: «Чер Израилёско! Чи зашынэнас тумэ, чи анэнас жэртворя всаворэ саранда бэрш андэ мал?
43 Yea, ye took up the tent of Moloch, and the star of [your] god Remphan, the forms which ye made to do homage to them; and I will transport you beyond Babylon.
Тумэ линэ пэса катуна Молохостири, чиргай тумарэс дэвлэс Ремфанос тай образоря, савэ тумэ стердэ, кай тэ тэлён лэнди. Пала када Мэ пэрэандярава тумэн майдур Вавилоностар».
44 Our fathers had the tent of the testimony in the wilderness, as he that spoke to Moses commanded to make it according to the model which he had seen;
Амарэ дадэндэ андэ мал сас Катуна Допхэнимастири. Кодва, Ко дэлас дума Моисеёса, припхэндя лэсти тэ терэл ла пав образо, саво кодва дикхля.
45 which also our fathers, receiving from their predecessors, brought in with Joshua when they entered into possession of [the lands of] the nations, whom God drove out from [the] face of our fathers, until the days of David;
Кала амарэ дада прилинэ кадья Катуна, онэ и Исусо Навиёско заандярдэ ла андэ пхув народонэн, савэн Дэл вытрадя англай лэндэ. Кадя сас кай и вряма Давидостири,
46 who found favour before God, and asked to find a tabernacle for the God of Jacob;
саво аракхля мищимос англав Дэл и мангэлас Лэстар, кай тэ аракхэл чер важ о родо Иаковоско.
47 but Solomon built him a house.
Ай о чер Лэсти стердя Соломоно.
48 But the Most High dwells not in [places] made with hands; as says the prophet,
Нэ Майбаро на жувэл андэ чера, савэ тердэ манушэнца. Пророко пхэнэл пала када:
49 The heaven [is] my throne and the earth the footstool of my feet: what house will ye build me? saith [the] Lord, or where [is the] place of my rest?
«Болыбэн — Мэрно троно, и пхув — када тхан, кай Мэ тховав Пэстирэ пэрнэ! Саво чер тумэ терэна Манди? — пхэнэл о Рай. — Кай тэ авэл тхан Мэ тэ чиював?
50 has not my hand made all these things?
Чи най Мэрно васт вся када стердя?»
51 O stiffnecked and uncircumcised in heart and ears, ye do always resist the Holy Spirit; as your fathers, ye also.
Тумэ — найкандунэ мануша барунэ воденца и затердэ канэнца! Тумэ всавори вряма вэрицайвэн Свэнтонэ Духости, сар тумарэ дада, кадя и тумэ!
52 Which of the prophets have not your fathers persecuted? and they have slain those who announced beforehand concerning the coming of the Just One, of whom ye have now become deliverers up and murderers!
Кас андай пророкоря на гонисарэнас тумарэ дада? Онэ умардэ колэн, савэ пэ англал пхэнэнас, со авэла Чячимаско, ай икхатар тумэ прэдинэ тай умардэ Лэс!
53 who have received the law as ordained by [the] ministry of angels, and have not kept [it].
Тумэ прилинэ о Законо, саво пэрэдинэ тумэнди ангелоря, нэ на ашыле тэ жувэн, сар вов пхэнэл.
54 And hearing these things they were cut to the heart, and gnashed their teeth against him.
Кала онэ ашунэнас када, холятар росшынэнас водя и стасавэнас данда.
55 But being full of [the] Holy Spirit, having fixed his eyes on heaven, he saw [the] glory of God, and Jesus standing at the right hand of God,
Стэфано, пхэрдярдо Свэнтонэ Духоса, вазгля якха по болыбэн тай дикхля слава Дэвлэстири и Исусос, Саво тэрдёлас пай право риг Дэвлэстар.
56 and said, Lo, I behold the heavens opened, and the Son of man standing at the right hand of God.
— Дикхэн, — пхэндя вов, — мэ дикхав отпхэрнадо болыбэн и Шавэс Манушыканэс, Саво тэрдёл пай право риг Дэвлэстар.
57 And they cried out with a loud voice, and held their ears, and rushed upon him with one accord;
Нэ онэ зацыписардэ зоралэ гласоса, затердэ пэстирэ кана и екхэтанэ хукле пэр лэстэ.
58 and having cast [him] out of the city, they stoned [him]. And the witnesses laid aside their clothes at the feet of a young man called Saul.
Онэ выандярдэ лэс палай форо и ашыле тэ шон андэр лэстэ бара. Допхэнимаря тховдэ пэстири йида кай пэрнэ тэрнэ манушэсти, савэс акхарэнас Савло.
59 And they stoned Stephen, praying, and saying, Lord Jesus, receive my spirit.
Кала онэ шонас андо Стэфано бара, вов приакхардя Исусос: — Рай Исусо! Прилэ духо мэрно!
60 And kneeling down, he cried with a loud voice, Lord, lay not this sin to their charge. And having said this, he fell asleep.
Тунчи пэля пэ чянга и фартэ зацыписайля: — Рай, мэк на авэл пэр лэндэ кадва бэзэх. Вов пхэндя кала лава и муля.
