Proverbs 14
1 Every wise woman builds her house, but a foolish one tears it down with her own hands.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 He who walks in uprightness fears the LORD, but the one who is devious in his ways despises Him.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 The proud speech of a fool brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Where there are no oxen, the manger is empty, but an abundant harvest comes through the strength of the ox.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 An honest witness does not deceive, but a dishonest witness pours forth lies.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 A mocker seeks wisdom and finds none, but knowledge comes easily to the discerning.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Stay away from a foolish man; you will gain no knowledge from his speech.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 The wisdom of the prudent is to discern his way, but the folly of fools deceives them.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 Fools mock the making of amends, but goodwill is found among the upright.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 The heart knows its own bitterness, and no stranger shares in its joy.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of the wicked will be destroyed, but the tent of the upright will flourish.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There is a way that seems right to a man, but its end is the way of death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even in laughter the heart may ache, and joy may end in sorrow.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 The backslider in heart receives the fill of his own ways, but a good man is rewarded for his ways.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 The simple man believes every word, but the prudent man watches his steps.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 A wise man fears and turns from evil, but a fool is careless and reckless.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 A quick-tempered man acts foolishly, and a devious man is hated.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 The evil bow before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 The poor man is hated even by his neighbor, but many are those who love the rich.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 He who despises his neighbor sins, but blessed is he who shows kindness to the poor.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Do not those who contrive evil go astray? But those who plan goodness find loving devotion and faithfulness.
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 There is profit in all labor, but mere talk leads only to poverty.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 The crown of the wise is their wealth, but the effort of fools is folly.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A truthful witness saves lives, but one who utters lies is deceitful.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 He who fears the LORD is secure in confidence, and his children shall have a place of refuge.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 The fear of the LORD is a fountain of life, turning a man from the snares of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 A large population is a king’s splendor, but a lack of subjects is a prince’s ruin.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 A patient man has great understanding, but a quick-tempered man promotes folly.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 A tranquil heart is life to the body, but envy rots the bones.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 Whoever oppresses the poor taunts their Maker, but whoever is kind to the needy honors Him.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 The wicked man is thrown down by his own sin, but the righteous man has a refuge even in death.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 Wisdom rests in the heart of the discerning; even among fools she is known.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 A king delights in a wise servant, but his anger falls on the shameful.
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
