Proverbs 13
1 A wise son hears his father's instruction, but a scoffer listens not to rebuke.
Ang usa ka manggialamon nga anak mamati sa pahamatngon sa iyang amahan; Apan ang usa ka mayubiton dili mamati sa pagbadlong.
2 A man shall eat good by the fruit of his mouth, but the soul of the treacherous, violence.
Ang tawo magakaon ug maayo pinaagi sa bunga sa iyang baba; Apan ang kalag sa maluibon magakaon sa pagpanlupig.
3 He who guards his mouth keeps his life. He who opens wide his lips shall have destruction.
Kadtong nagabantay sa iyang baba nagamatngon sa iyang kinabuhi; Apan kadtong nagawalis sa halapad gayud sa iyang mga ngabil adunay kadautan.
4 The soul of the sluggard desires, and has nothing, but the soul of the diligent shall be made fat.
Ang kalag sa tapulan nagatinguha, ug siya walay bisan unsa; Apan ang kalag sa makugihon mahimong matambok,
5 A righteous man hates lying, but a wicked man is loathsome, and comes to shame.
Ang usa ka tawo nga matarung magadumot sa pagpamakak; Apan ang usa ka dautang tawo makaluod, ug modangat sa kaulawon.
6 Righteousness guards him who is upright in the way, but wickedness overthrows the sinner.
Ang pagkamatarung nagabantay niadtong matul-id sa iyang dalan; Apan ang kadautan mopukan sa makasasala.
7 There is he who makes himself rich, yet has nothing, and he who makes himself poor, yet has great wealth.
Adunay magapakadato sa iyang kaugalingon, apan siya walay bisan unsa; Adunay magapakakabus sa iyang kaugalingon, apan siya may dakung katigayonan.
8 The ransom of a man's life is his riches, but the poor hears no threatening.
Ang lukat sa usa ka tawo sa iyang kinabuhi mao ang iyang mga bahandi; Apan ang kabus dili mamati sa bisan unsay paghulga.
9 The light of the righteous rejoices, but the lamp of the wicked shall be put out.
Ang kahayag sa matarung malipayon; Apan ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
10 Through pride a vain man causes contention, but wisdom is with the well-advised.
Tungod sa pagkamapahitas-on modangat lamang ang panagkabingkil; Apan sa maayong tinambagan mao ang kaalam.
11 Wealth gotten by vanity shall be diminished, but he who gathers by labor shall have increase.
Ang katigayonan nga maani sa kakawangan magakahanaw; Apan kadtong nagatigum pinaagi sa pagpamoo adunay kauswagan.
12 Hope deferred makes the heart sick, but when the desire comes, it is a tree of life.
Ang paglaum nga makulangan makapadaut sa kasingkasing; Apan kong ang tinguha modangat, kana mao ang usa ka kahoy sa kinabuhi.
13 He who despises the word brings destruction on himself, but he who fears the commandment shall be rewarded.
Bisan kinsa nga magatamay sa pulong magadala ug kadaut sa iyang kaugalingon; Apan kadtong mahadlok sa kasugoan pagabalusan.
14 The law of a wise man is a fountain of life, to depart from the snares of death.
Ang balaod sa manggialamon maoy usa ka tuburan sa kinabuhi, Aron nga ang usa makalikay gikan sa mga lit-ag sa kamatayon.
15 Good understanding gives favor, but the way of the transgressor is hard.
Ang maayong pagsabut mohatag ug kalooy; Apan ang dalan sa malapason maoy malisud.
16 Every prudent man works with knowledge, but a fool flaunts folly.
Ang tagsatagsa ka buotan nga tawo magabuhat uban sa kahibalo; Apan ang buang magapagarbo sa iyang binuang.
17 A wicked messenger falls into evil, but a faithful ambassador is health.
Ang usa ka dautan nga sinugo mahulog ngadto sa kadaut; Apan ang usa ka matinumanon nga sinaligan maoy makaayo.
18 Poverty and shame are to him who refuses correction, but he who regards reproof shall be honored.
Ang kawalad-on ug kaulaw modangat kaniya nga magadumili sa pagsaway; Apan kadtong manumbaling sa pagbadlong pagapasidunggan.
19 The desire accomplished is sweet to the soul, but it is an abomination to fools to depart from evil.
Ang tinguha nga natuman maoy katam-is sa kalag; Apan maoy usa ka dulumtanan sa mga buang ang pagbiya gikan sa dautan.
20 Walk with wise men, and thou shall be wise. But the companion of fools shall smart for it.
Lakat uban sa tawong manggialamon, ug ikaw mahimong manggialamon; Apan ang kauban sa mga buang magaantus tungod niana.
21 Evil pursues sinners, but the righteous shall be recompensed with good.
Ang dautan nagalutos sa mga makasasala; Apan ang matarung pagabalusan uban sa maayo.
22 A good man leaves an inheritance to his son's sons, and the wealth of the sinner is laid up for the righteous.
Ang usa ka maayong tawo magabilin ug usa ka panulondon alang sa mga anak sa iyang mga anak; Ug ang katigayonan sa mga makasasala gitigum alang sa mga matarung.
23 Much food is in the tillage of the poor, but there is that is consumed because of injustice.
Daghan ang makaon diha sa binaulan nga yuta sa kabus; Apan adunay pagalaglagon tungod sa pagkawalay-justicia.
24 He who spares his rod hates his son, but he who loves him chastens him promptly.
Kadtong nagahawid sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak; Apan kadtong nahagugma kaniya magacastigo kaniya sa matag-panahon.
25 A righteous man eats to the satisfying of his soul, but the belly of the wicked shall want.
Ang matarung magakaon aron sa pagpabusog sa iyang kalag; Apan ang tiyan sa mga dautan pagagutomon.
