Handelingen 13

1 Er waren nu in de Kerk te Antiochië de volgende profeten en leraars: Bárnabas; Simon, bijgenaamd Niger; Lúcius, de Cyreneër; Mánahen, de zoogbroeder van den viervorst Herodes, en Saul.

A: dioge Yesu Ea fa: no bobogesu fi amo ganodini, balofede amola olelesu dunu esalebe ba: i. Ilia dio amo da Banaba: se, Simione (eno dio da Bunumai), Liusiase (Sailini dunu), Ma: naene (Helode ea fofoi mano) amola Solo,

2 Terwijl ze nu eens de dienst des Heren vierden en vastten, zeide de Heilige Geest: Zondert mij Saul en Bárnabas af voor het werk, waartoe Ik ze geroepen heb.

Amo dunu ilia Hina Yesu Gelesu Ea hawa: hamonoba amola ha: i mae nawane sia: ne gadoloba, Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala da ilima amane sia: i, “Dilia Banaba: se amola Solo Nama ilegema! Bai Na da ela Na hawa: hamomusa: gini, ilegei dagoi!”

3 Toen legde men hun, na vasten en bidden, de handen op, en zond hen uit.

Amalalu, ilia ha: i mae nawane sia: ne gadolalu, elama lobo ligisili, asunasi.

4 Nadat zij dus door den Heiligen Geest waren uitgezonden, gingen ze naar Seléucië, en zeilden vandaar naar Cyprus.

Gode Ea A: silibu da asunasiba: le, Banaba: se amola Solo, da Siliusia moilaiga asi. Amo moilaiga ilia dusagai foga ahoasu liligi amo ganodini fila heda: le, Saibalase sogega asi.

5 En te Sálamis gekomen, preekten ze het woord Gods in de synagogen der Joden. Ze hadden ook Johannes als medehelper.

Sa: lamisi moilaiga doaga: le, ela Yu dunu ilia sinagoge diasu ganodini Gode Ea sia: olelei. Yone Maga da misiba: le, e da ela fidisu.

6 Toen ze het hele eiland hadden afgereisd tot Pafos toe, troffen ze daar een jood aan, een tovenaar en vals profeet, Bar-Jesus genaamd;

Asili, ilia Saibalase oga na: iyadodili bega: doaga: le, Ba: ifose moilaiga doaga: i. Amo moilaiga ilia nabi dunu ea dio amo BaYesu ba: i. E da Yu dunu esalu, amola e da balofede dunu hamoi hisu da sia: i. Be e da ogogoi.

7 hij hoorde tot het gevolg van den proconsul Sérgius Paulus, een verstandig man. Deze ontbood Bárnabas en Saul, en gaf het verlangen te kennen, het woord Gods te vernemen.

E da amo oga ouligisu dunu (e da Gamane dunu ea dio amo Sediase Bolase), bagade dawa: su dunu, ema na: iyado esalu. Sediase Bolase da Gode Ea sia: nabimu hanaiba: le, Banaba: se amola Solo, ema misa: ne sia: i.

8 Maar Élumas de tovenaar, (want zo is de vertaling van zijn naam) werkte hen tegen, en zocht den proconsul van het geloof afkerig te maken.

Be nabi dunu ea dio amo Ilima: se (amo da Ba-Yesu ea dio Galigi sia: amo ganodini) e da Sediase Bolase ea dafawaneyale dawa: su hou hedofamusa: dawa: beba: le, Banaba: se amola Solo elama sia: ga gegei.

9 Maar Saul, die ook Paulus heet, vervuld van den Heiligen Geest, keek hem strak in het gezicht,

Amalalu Solo (ea dio eno da Bolo) ea dogo da Gode Ea A: silibu amo ea gasaga nabaiwane hamoiba: le, e da moloiwane amo nabi dunuma ba: le,

10 en sprak: Gij, duivelskind, vol van allerlei list en bedrog, vijand van alle gerechtigheid, zult ge dan nooit ophouden de rechte wegen des Heren krom te maken?

amane sia: i, “Di da Sa: ida: ne ea mano esala. Di da ida: iwane liligi huluane amoma ha lai. Di da eso huluane wadela: i ogogosu hou hamonana. Eso huluane di da Gode Ea dafawane hou sinidigili bu ogogosu hamomusa: dawa: lala.

11 Zie, thans is de hand des Heren op u; ge zult blind zijn, en een tijd lang de zon niet meer zien. Op hetzelfde ogenblik viel nevel en duisternis op hem neer; en rondtastende zocht hij naar iemand, om hem bij de hand te leiden.

Wali, di da Gode Ea gasa hou ba: mu! Dia si da wadela: mu! Di da eso ea hadigi mae ba: le, Gode Hi fawane hobea uhisia bu ba: mu.” Amalalu, hedolowane Ilima: se ea si da dofoi ba: i. E da udigili lalu, dunu eno e lobolema: ne hogola ahoasu.

12 Bij het zien van dat voorval, en diep getroffen ook door de leer des Heren, werd de proconsul gelovig.

Gamane ouligisu dunu da amo hou ba: beba: le, Gode Ea hou lalegagui dagoi. Bai e da Hina Gode Ea olelesu amoma bagadewane fofogadigi.

13 Nu voeren Paulus en zijn gezellen van Pafos weg, en kwamen te Perge in Pamfúlië aan. Daar scheidde Johannes zich van hen af, en keerde naar Jerusalem terug

Bolo amola ea fidisu dunu, da Ba: ifose moilai fisili, asili, Bega moilai bai bagade Ba: mafilia soge ganodini amoga doaga: i. Amo moilaiga, Yone Maga da yolesili, Yelusaleme moilai bai bagade amoga buhagi.

14 Zelf trokken ze van Perge uit verder het land in, en kwamen te Antiochië in Pisidië aan. Op de sabbat gingen ze de synagoge binnen, en namen daar plaats.

Amalalu, Bega moilai fisili asili, ilia A: dioge moilai bai bagade Bisidia soge amo ganodini, amoga doaga: i. Sa: bade esoga ilia sinagoge diasu ganodini golili sa: ili, fi.

15 Na de voorlezing van de wet en de profeten lieten de oversten der synagoge hun vragen: Mannen, broeders, zo gij iets te zeggen hebt ter opwekking van het volk, neemt dan het woord.

Sinagoge ouligisu dunu da Mousese ea Sema amola Balofede dunu ilia dedei amo idilalu, ilima sia: ma: ne dunu asunasi. Ilia amane sia: i, “Na: iyado! Dilia da ninima fidimusa: sia: galea, dilia da ninima sia: mu ninia hanai gala.”

16 Toen stond Paulus op, wenkte met de hand om stilte, en sprak Mannen van Israël en gij godvrezenden hoort:

Bolo da wa: legadole, ea lobo gaguia gadole, amane sia: i, “Na fi Isala: ili dunu amola eno Dienadaile dunu dilia guiguda: Godema nodosu dunu! Na sia: nabima!

17 De God van dit volk van Israël heeft onze vaderen uitverkoren, het volk groot gemaakt tijdens hun ballingschap in het land van Egypte, en hen weggevoerd met machtige arm.

Isala: ili fi ilia Gode da ninia aowalali ilegele, ili fi bagade hamoi. Ilia ga misi dunu agoane Idibidi soge ganodini esalu. Be Gode da Ea gasa bagade amoga, Isala: ili dunu fi gadili masa: ne, Idibidi soge amoga fadegale fasi.

18 Toen heeft Hij veertig jaar ongeveer in de woestijn hen vertroeteld.

Ode 40 amoga, Gode da ilia hihi hou wadela: i hafoga: i soge amo ganodini ba: i. Be E da mae yolesili, fidilalu.

19 Hij heeft zeven volkeren in het land van Kánaän verdelgd, en hun het land als erfdeel geschonken.

E da Ga: ina: ne soge ganodini fi bagade fesuale gala wadela: lesili, amola ilia soge Isala: ili dunu fi ilima i.

20 Daarna gaf Hij hun ongeveer vierhonderdvijftig jaar lang rechters tot aan Sámuël, den profeet.

Amo hou da ode 450 amoga hamoi. Fa: no, E da fofada: su dunu ilima i. Asili, fofada: su dunu da fidilalu, amogainini balofede dunu ea dio amo Sa: miuele da ouligisu.

21 Toen vroegen ze een koning, en God gaf hun Saul, den zoon van Kis, een man uit Benjamins stam, veertig jaar lang.

Ilia da Godema hina bagade dunu ilima ima: ne adole ba: beba: le, Gode da Solo (Gisia ea mano e da Bediamini ea fi ganodini esalu) amo ilima i. E da ode 40 amoga ilia hina bagade esalu.

22 Nadat Hij hem had verworpen, verwekte Hij hun David tot koning, van wien Hij heeft getuigd en gezegd "Ik heb David, den zoon van Jesse, gevonden, een man naar mijn hart, die volbrengen zal al wat Ik wil."

Amo dunu Gode da fadegale, bu Da: ibidi Isala: ili hina bagade hamoi. Da: ibidi ea hou olelema: ne, Gode amane sia: i, `Yesi ea mano Da: ibidi amo ea hou Na da hahawane ba: sa. E da Na hanai liligi hamomusa: dawa:’

23 Uit zijn zaad heeft God, naar zijn belofte, voor Israël Jesus als Verlosser doen opstaan.

Be Gode da Ea musa: ilegele sia: i defele, Yesu Gelesu, Da: ibidi egaga fi dunu, amo Isala: ili dunuma Gaga: su dunu hamoi dagoi.

24 Reeds vóór Hij optrad, had Johannes aan het ganse volk van Israël een doopsel van boete gepreekt;

Yesu da Ea hawa: hamosu hame muni hamone, Yone da Isala: ili dunu huluane ilima ilia wadela: i hou yolesili, ba: bodaise hou hamoma: ne, olelei dagoi.

25 en toen zijn levenstaak ten einde liep, heeft Johannes gezegd "Hij, voor wien gij mij houdt, ben ik niet; maar zie, na mij komt er Een, wiens schoeisel ik niet waardig ben te ontbinden".

Yone da ea hawa: hamosu gadenei dagoi galu, e da dunu huluanema amane sia: i, ‘Na da nowayale dilia dawa: bela: ? Dilia da misunu dunu misa: ne ouesala. Na da amo dunu hame. Be nabima! E da na mabe amo fa: no misunu. Ea hou da ida: iwanedafa. Amaiba: le, na da Ea emo salasu fadegamu defele hame ba: sa!’

26 Mannen broeders, zonen uit Abrahams geslacht en de godvrezenden onder u: tot ons is dit woord van verlossing gezonden.

Na fi Isala: ili dunu, A:ibalaha: me egaga fi dunu! Amola Dienadaile dunu dilia guiguda: Godema nodone sia: ne gadosu dunu! Gode da amo gaga: su sia: ida: iwane gala ninima iasi dagoi.

27 Zeker, de bewoners van Jerusalem en hun hoofden hebben Hem miskend; en door hun vonnis hebben ze in vervulling doen gaan, wat de profeten hebben voorspeld, en wat iedere sabbat wordt voorgelezen.

Bai Yelusalemega esalebe dunu fi amola ilia ouligisu dunu da Yesu da Gaga: sudafa hame dawa: i galu. Ilia da balofede sia: dedei amo Sa: bade eso huluane idisa. Be bai noga: le hame dawa: i. Be ilia Yesuma medoma: ne fofada: i dagoiba: le, balofede ilia olelei da dafawane ba: sa.

28 Ofschoon ze niets hadden gevonden wat de doodstraf verdiende, hebben ze toch Pilatus gevraagd, Hem te doden;

Ilia Yesuma medoma: ne fofada: su bai hamedafa ba: i. Be ilia udigili Bailadema Yesu medole legemusa: sia: i.

29 en toen ze alles hadden voltrokken, wat over Hem geschreven staat, heeft men Hem van het kruis genomen en neergelegd in een graf.

Amalalu, Gode Sia: Dedei olelei defele huluane hamoi dagoiba: le, Ea da: i hodo ilia bulufalegeiga fadegale, gele gelabo amo ganodini sali.

30 Maar God heeft Hem opgewekt uit de doden. En dagen lang is Hij verschenen aan hen,

Be Gode da Ea bogosu fisimusa: , Ea da: i hodo wa: lesili, uhinisi.

31 die met Hem van Galilea naar Jerusalem waren gegaan, en die nu zijn getuigen zijn bij het volk.

Amalalu, E da eso bagohame lalebeba: le, Ea hou lalegagui dunu ilia musa: gilisili Ga: lili fisili Yelusalemega doaga: musa: logoga ahoasu, ilia da Yesu Ea da: i hodo ba: i. Amo dunu ilia da wali Isala: ili dunuma olelemusa: , ba: su dunu esala.

32 En wij. wij verkondigen u de Belofte. aan onze vaderen gedaan.

33 Want God heeft ze voor ons, hun kinderen vervuld door Jesus te verwekken. zoals dat ook in de tweede Psalm staat geschreven "Gij zijt mijn Zoon; Ik heb U heden verwekt."

Ninia da Sia: Ida: iwane Gala dilima olelemusa: misi dagoi. Gode da musa: ninia aowalali dunu ilima hahawane dogolegele imunusa: sia: i liligi, E da ilia fa: no mabe mano (nini) ninima olelei dagoi. E da Yesu Gelesu wa: lesibiba: le, amo hou ninima i. Gode Sia: Dedei Gesami Hea: su ageyadu amo ganodini dedei diala didili hamoi amane, ‘Di da Na Gofedafa. Na da wali eso dia Ada hamoi.’

34 En dat Hij Hem uit de doden heeft opgewekt, en Hij niet meer tot bederf terugkeren zou, heeft Hij aldus verklaard "Ik zal u de heilige gunsten schenken, aan David verzekerd."

Gode da eno sia: olelei. Amo da Yesu da uli dogoi amo ganodini mae dasama: ne bogosu fisimusa: , Gode da wa: lesi amo amane olelei, ‘Na da sema hahawane dogolegesu hou Na musa: Da: ibidima imunu ilegele sia: i liligi, amo Dima imunu.’

35 Daarom juist zegt Hij ook op een andere plaats "Gij laat uw Heilige het bederf niet aanschouwen."

Gode Sia: eno da amane dedei, ‘Dia hawa: hamosu dunu Dima dogolegei dawa: su dunu, amo da udigili uli dogoi amo ganodini dasama: ne, Di da hame yolesimu.’

36 Welnu, David is ontslapen, na bij zijn leven Gods wil te hebben volbracht; hij is bij zijn vaderen verzameld, en heeft het bederf gezien.

Bai Da: ibidi da osobo bagadega esalea, e da Gode Ea hawa: hamonanu, amalu bogole, ea aowalali ilia uli dogoi amo ganodini salawane dasai.

37 Maar Hij, dien God deed verrijzen. heeft geen bederf gezien.

Be Gode da Yesu bogosu yolesima: ne wa: lesibiba: le, Yesu Ea da: i hodo da amo dasasu hame ba: i.

38 Weet dus, mannen broeders, dat door Hem u vergiffenis van zonden wordt aangekondigd; en dat van alles, waarvan gij door de Wet van Moses niet gerechtvaardigd kondt worden,

Dilia huluane! Na fi Isala: ili dunu noga: le dawa: ma! Yesu Ea hou hamoiba: le, ninia wali wadela: i hou gogolema: ne olofosu hou dilima olelesa.

39 een ieder, die gelooft, gerechtvaardigd wordt door Hem.

Nowa dunu da Yesu Ea hou dafawaneyale dawa: sea, ea wadela: i hou da musa: se dabe iasu diasu agoane dialebe be wali se dabe iasu diasu da doasibi ba: sa. Mousese ea Sema huluane nabawane hamomu da hamedeiba: le, amo se dabe iasu diasu doasimu da hamedei ba: i. Be wali Yesuma dafawaneyale dawa: beba: le, dunu da halegale hahawane masunu dawa:

40 Zorgt er dus voor, dat u niet overkomt, wat geschreven staat bij de profeten

Dawa: ma: i! Balofede ilia musa: olelei dilima doaga: sa: besa: le dawa: ma: i!

41 "Hooghartigen, ziet toe, staat verbaasd en verdwijnt; Want Ik ga een werk in uw dagen verrichten: Een werk, dat gij niet zoudt geloven, Wanneer men het u vertelt."

Ilia amane sia: i, ‘Hidale gasa fi dunu, nabima! Bogomuwane fofogadigima! Na waha hamomu liligi dilia da hamedafa dafawaneyale dawa: mu. Dunu da amo dilima moloiwane olelemu. Be dilia dafawaneyale dawa: musa: hamedeiwane ba: mu!’”

42 Toen ze weggingen, verzocht men hun, om de volgende sabbat hetzelfde onderwerp met hen te behandelen.

Bolo amola Banaba: se, da sinagoge diasu fisili ahoanoba, dunu huluane ela amo liligi bu noga: le olelema: ne, Sa: bade eso enoga bu misa: ne sia: i.

43 En bij het uitgaan van de synagoge gingen vele Joden en godvrezende proselieten met Paulus en Bárnabas mee. Dezen onderhielden zich met hen, en vermaanden ze, om in de genade Gods te volharden.

Dunu huluane da gilisisu yolesi dagoloba, Yu dunu bagohame amola Dienadaile dunu (ilia da sinidigili, Yu fi ilia hou lalegagui dunu), amo bagohame Bolo amola Banaba: se, elama fa: no bobogei. Bolo amola Banaba: se, ilima asigi sia: sia: i. Ela da ilima Gode Ea hahawane dogolegele fidisu hou mae yolesili, amo ganodini esaloma: ne sia: i.

44 De volgende sabbat kwam bijna de hele stad te zamen, om het woord Gods te horen.

Sa: bade eso enoga, amo moilai dunu mogili, gadenene huluanedafa da Yesu Ea sia: naba misi.

45 Maar toen de Joden die scharen zagen, werden ze van afgunst vervuld, en bestreden de woorden van Paulus met schelden.

Be Yu dunu da dunu bagohame gilisibi ba: beba: le, mudasu bagade ba: i. Ilia Boloma gadele sia: ga gegei.

46 Toen verklaarden Paulus en Bárnabas met grote beslistheid: Aan u moest het eerst Gods woord worden verkondigd; maar nu ge het verwerpt, en uzelf het eeuwige leven niet waardig oordeelt, zie. nu wenden we ons tot de heidenen. (aiōnios g166)

Be Bolo amola Banaba: se, ela mae beda: ne gasa bagadewane sia: i, “Dilia Yu dunu da hidadea Gode Ea sia: nabi dagoi. Bai Gode da amo ilegei dagoi. Be dilia amo sia: hihiba: le, dilia eso huluane Fifi Ahoanusu lamu dilia defele hame dawa: beba: le, defea, ninia dili fisili asili, Dienadaile dunuma olelemu. (aiōnios g166)

47 Want zó heeft de Heer ons bevolen "Ik heb u gesteld tot een licht voor de heidenen, Opdat gij tot heil wordt tot aan de grenzen der aarde."

Hina Gode da amo hamoma: ne sia: i ninima olelei amane, ‘Dilia da Dienadaile dunuma hadigi olelema: ne amola osobo bagade dunu ilia mae bogole Fifi Ahoanusu lama: ne, Na da dili Na gamali agoane hamoi dagoi!’”

48 Toen de heidenen dit hoorden, verheugden ze zich, en prezen het woord des Heren; en allen die voorbeschikt waren ten eeuwigen leven, werden gelovig. (aiōnios g166)

Amo sia: nababeba: le, Dienadaile dunu da hahawane bagade ba: beba: le, Gode Ea Sia: amoma nodoi. Amola nowa dunu da eso huluane Fifi Ahoanusu lama: ne Gode da ilegei dagoi, amo dunu da Yesu Ea hou lalegagui. (aiōnios g166)

49 En het woord des Heren verbreidde zich door heel die streek.

Amo soge ganodini, dunu huluane ilia Hina Gode Ea Sia: nabi dagoi.

50 Maar de Joden ruiden de aanzienlijke vrouwen der godvrezenden en de voornaamste burgers der stad op; ze verwekten een vervolging tegen Paulus en Bárnabas, en verdreven ze uit hun gebied.

Be Yu dunu da ougili sia: beba: le, amo moilai bai bagade asigilai dunu amola Dienadaile Godema nodone sia: ne gadosu uda da Bolo amola Banaba: se elama se bagade iasu. Ilia da ela fisili masa: ne sefasi.

51 Dezen schudden het stof van hun voeten tegen hen af, en gingen naar Ikónium.

Amaiba: le, ili fisimusa: olelema: ne, Bolo amola Banaba: se, da osobo ilia emo gafega diala amo doga: sili, yolesili asili, Aigouniame moilai bai bagadega asi.

52 De leerlingen echter bleven vervuld van blijdschap en van den Heiligen Geest.

Be Yesu Ea hou lalegagui dunu A: dioge moilai ganodini esala da hahawane bagade ba: i. Ilia dogo da Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala amoga nabaiwane ba: i.