Panultihon 16
1 Ang mga laraw sa kasingkasing iya sa tawo; Apan ang tubag sa dila gikan kang Jehova.
To man belongeth the preparation of the heart; But the answer of the tongue is from the LORD.
2 Ang tanang mga dalan sa tawo mahinlo sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova nagatimbang sa mga espiritu.
All the ways of a man are pure in his own eyes; But the LORD weigheth the spirit.
3 Itugyan ang imong mga buhat ngadto kang Jehova, Ug ang imong mga tuyo mamalig-on.
Commit thy doings to the LORD, And thy purposes shall be established.
4 Gihimo ni Jehova ang tanang butang alang sa iyang kaugalingong tuyo; Oo, bisan ang dautan alang sa adlaw nga dautan.
The LORD hath ordained every thing for its end; Yea, even the wicked for the day of evil.
5 Ang tagsatagsa nga may pagkamapahitas-on sa kasingkasing maoy usa ka dulumtanan kang Jehova: Bisan pa ang kamot madugtong sa usa ka kamot, siya dili makagawas sa silot.
Every one that is proud in heart is an abomination to the LORD; From generation to generation he shall not be unpunished.
6 Tungod sa kalooy ug sa kamatuoran ang kasal-anan may pagtabon-sa-sala; Ug tungod sa pagkahadlok kang Jehova ang mga tawo mobiya gikan sa dautan.
Through kindness and truth, iniquity is expiated; And, through the fear of the LORD, men depart from evil.
7 Kong ang mga dalan sa usa ka tawo makapahimuot kang Jehova, Iyang pagahimoon bisan ang iyang mga kaaway nga makigdaiton uban kaniya.
When a man's ways please the LORD, He maketh even his enemies to be at peace with him.
8 Maayo pa ang diyutay uban ang pagkamatarung, Kay sa mga dagkung abut nga uban ang pagkadili-matarung.
Better is a little with righteousness, Than great revenues without right.
9 Ang kasingkasing sa tawo magalalang sa iyang dalan; Apan si Jehova nagamando sa iyang mga lakang.
The heart of man deviseth his way, But the LORD establisheth his steps.
10 Ang diosnong pagpahamtang sa silot anaa sa mga ngabil sa hari; Ang iyang baba dili magalapas diha sa paghukom.
A divine sentence is upon the lips of a king; His mouth transgresseth not in judgment.
11 Ang matarung nga bato ug mga timbangan iya man ni Jehova; Ang tanang mga gibug-aton sa sako maoy iyang buhat.
A just balance and scales are the appointment of the LORD; All the weights of the bag are his work.
12 Maoy usa ka dulumtanan alang sa mga hari ang pagpanugyan ngadto sa kadautan; Tungod kay ang trono natukod pinaagi sa pagkamatarung.
The doing of wickedness is an abomination to kings; For by righteousness is the throne established.
13 Ang matarung nga mga ngabil maoy kalipay sa mga hari; Ug sila nahagugma kaniya nga nagapamulong sa matarung.
Righteous lips are the delight of kings, And they love him who speaketh right things.
14 Ang kaligutgut sa usa ka hari maingon sa mga sinugo sa kamatayon; Apan ang tawo nga manggialamon magapalinaw niini.
The wrath of a king is messengers of death; But a wise man will pacify it.
15 Diha sa kahayag sa nawong sa hari anaa ang kinabuhi; Ug ang iyang kalooy maingon sa usa ka panganod sa ulan nga kinaulahian.
In the light of the king's countenance is life, And his favor is a like a cloud bringing the latter rain.
16 Pagka-labing maayo ang pagbaton sa kaalam kay sa bulawan! Oo, ang pagbaton sa salabutan maayo pang pagapilion kay sa salapi.
How much better is it to get wisdom than gold! Yea, to get understanding is rather to be chosen than silver.
17 Ang halapad-nga-dalan sa matarung mao ang pagbiya gikan sa dautan: Kadtong nagabantay sa iyang dalan nagaamping sa iyang kalag.
It is the highway of the upright to depart from evil; He that taketh heed to his way preserveth his life.
18 Ang pagkagarboso magauna sa pagkalaglag, Ug ang mapahitas-ong espiritu magauna sa pagkahulog.
Pride goeth before destruction, And a haughty spirit before a fall.
19 Maayo pa nga magmapainubsanon sa espiritu uban sa mga kabus, Kay sa pagpakigbahin sa inagaw uban sa mga mapahitas-on.
Better is it to be of a humble spirit with the lowly, Than to share the spoil with the proud.
20 Kadtong nagamatngon sa pulong makakaplag ug maayo; Ug bisan kinsa nga nagasalig kang Jehova, malipayon siya.
He who giveth heed to the word shall find good; And he who trusteth in the LORD, happy is he!
21 Ang manggialamon sa kasingkasing pagatawgon nga buotan; Ug ang pagkatam-is sa mga ngabil nagadugang sa kahibalo.
The wise in heart shall be called intelligent, And sweetness of the lips increaseth learning.
22 Ang salabutan maoy usa ka atabay nga tuburan sa kinabuhi niadtong nagabaton niini; Apan ang pagsaway sa mga buang mao ang ilong binuang.
Understanding is a wellspring of life to him that hath it. And the chastisement of fools is their folly.
23 Ang kasingkasing sa manggialamon nagapahamangno sa iyang baba, Ug nagadugang sa kinaadman sa iyang mga ngabil.
The heart of the wise man instructeth his mouth, And addeth learning to his lips.
24 Ang makalilipay nga mga pulong ingon sa usa ka udlan sa dugos, Matam-is sa kalag ug makapalig-on sa mga bukog.
Pleasant words are like a honeycomb, Sweet to the taste, and health to the bones.
25 Adunay usa ka dalan nga daw matarung alang sa tawo, Apan ang katapusan niana mao ang mga dalan sa kamatayon.
There is a way that seemeth right to a man, But the end thereof is the way to death.
26 Ang kahinam sa usa ka tawo nga mamumuo nagabuhat alang kaniya; Kay niini ang iyang baba nagaaghat kaniya.
The hunger of the laborer laboreth for him; For his mouth urgeth him on.
27 Ang tawo nga walay kapuslanan nagalalang ug dautang buhat; Ug diha sa iyang mga ngabil adunay makasunog nga kalayo.
A worthless man diggeth mischief, And on his lips there is, as it were, a burning fire.
28 Ang tawo nga masukihon nagasabwag ug kabingkilan; Ug ang usa ka witwitan nagapabulag sa labing suod nga mga higala.
A deceitful man stirreth up strife, And a whisperer separateth friends.
29 Ang tawo nga malupigon nagaulogulog sa iyang isigkatawo, Ug nagatultol kaniya diha sa dalan nga dili maayo.
A man of violence enticeth his neighbor, And leadeth him into a way which is not good.
30 Kadtong nagapiyong sa iyang mga mata, nagalalang sa mga butang nga sukwahi; Kadtong nagapanakmol sa iyang mga ngabil nagapahitabo sa dautan.
He who shutteth his eyes to devise fraud, He who compresseth his lips, hath accomplished mischief!
31 Ang ulo nga ubanon maoy purongpurong sa himaya; Kini igakita diha sa dalan sa pagkamatarung.
The hoary head is a crown of glory, If it be found in the way of righteousness.
32 Kadtong mahinay sa kasuko labi pang maayo kay sa tawong gamhanan; Ug kadtong nagagahum sa iyang espiritu, kay niadtong nakaagaw sa usa ka ciudad.
He who is slow to anger is better than the mighty; And he who ruleth his spirit, than he that taketh a city.
33 Ang pagpapalad gihulog diha sa sabakan; Apan ang tibook pagpahinabo niana iya kang Jehova.
The lot is cast into the lap; But the whole decision thereof is from the LORD.
