Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
Proverbs of Solomon. A wise son causes a father to rejoice, And a foolish son [is] an affliction to his mother.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Treasures of wickedness do not profit, And righteousness delivers from death.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
YHWH does not cause the soul of the righteous to hunger, And He thrusts away the desire of the wicked.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
Poor [is] he who is working [with] a slothful hand, And the hand of the diligent makes rich.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
Whoever is gathering in summer [is] a wise son, Whoever is sleeping in harvest [is] a son causing shame.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Blessings [are] for the head of the righteous, And the mouth of the wicked covers violence.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
The remembrance of the righteous [is] for a blessing, And the name of the wicked rots.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
The wise in heart accepts commands, And a talkative fool kicks.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
Whoever is walking in integrity walks confidently, And whoever is perverting his ways is known.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
Whoever is winking the eye gives grief, And a talkative fool kicks.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
A fountain of life [is] the mouth of the righteous, And the mouth of the wicked covers violence.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
Hatred awakens contentions, And love covers over all transgressions.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
Wisdom is found in the lips of the intelligent, And a rod [is] for the back of him who is lacking understanding.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
The wise lay up knowledge, and the mouth of a fool [is] near ruin.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
The wealth of the rich [is] his strong city, The ruin of the poor [is] their poverty.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
The wage of the righteous [is] for life, The increase of the wicked for sin.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
A traveler to life [is] he who is keeping instruction, And whoever is forsaking rebuke is erring.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
Whoever is covering hatred with lying lips, And whoever is bringing out an evil report is a fool.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
In the abundance of words transgression does not cease, And whoever is restraining his lips [is] wise.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
The tongue of the righteous [is] chosen silver, The heart of the wicked—as a little thing.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
The lips of the righteous delight many, And fools die for lack of heart.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
The blessing of YHWH—it makes rich, And He adds no grief with it.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
To execute inventions [is] as play to a fool, And wisdom to a man of understanding.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
The feared thing of the wicked meets him, And the desire of the righteous is given.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
As the passing by of a windstorm, So the wicked is not, And the righteous is a perpetual foundation.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
As vinegar to the teeth, And as smoke to the eyes, So [is] the slothful to those sending him.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
The fear of YHWH adds days, And the years of the wicked are shortened.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
The hope of the righteous [is] joyful, And the expectation of the wicked perishes.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
The way of YHWH [is] strength to the perfect, And ruin to workers of iniquity.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
The righteous is not moved for all time, And the wicked do not inhabit the earth.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
The mouth of the righteous utters wisdom, And the tongue of contrariness is cut out.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
The lips of the righteous know a pleasing thing, And the mouth of the wicked perverseness!
